Miðnefnd Samtaka hernaðarandstæðinga fundar í Friðarhúsi.

Eftirfarandi grein eftir Þórarinn Eyfjörð birtist í Morgunblaðinu 27. desember 2006. Hún er birt hér með góðfúslegu leyfi höfundar. Fleiri greinar svipaðs efnis er að finna á slóðinni: https://fridur.is/herinnognato/brottfor.

Loksins er erlent herlið farið frá Íslandi og bandarískur þjóðfáni dreginn niður í síðasta sinn á Miðnesheiði. Þetta er gleðiefni á marga lund bæði fyrir íslenskt samfélag og vegna þess vitnisburðar sem í þessu felst varðandi friðarþróunina í okkar heimshluta. Að vísu hefði viðskilnaður Bandaríkjahers getað verið með meiri reisn gagnvart fámennri vinaþjóð. En kannski var ekki við slíku að búast því að Bandaríkjamenn hafa setið hér fyrst og fremst vegna eigin hagsmuna og hafa nú með verkum sínum staðfest að þeim er nokk sama um það hvernig þeir koma fram við samstarfsþjóð. En hinu verður ekki litið fram hjá að íslensk stjórnvöld hefðu getað sýnt af sér meiri manndóm í viðskiptum sínum við hið erlenda herveldi. Það hefði til að mynda verið mannsbragur að því að taka fast á Kananum þegar bændur leituðu fulltingis stjórnvalda varðandi hreinsun á Heiðarfjalli en þrælslund stjórnvalda stýrði þar ferð, því miður.

Suðurnesjamenn standa frammi fyrir einstöku tækifæri. Nú er lag að taka frumkvæðið og byggja upp íslenska friðarmiðstöð sem nyti viðurkenningar á alþjóðavettvangi. Að vísu þá þarf íslenska þjóðin að hreinsa upp það skemmdarverk sem fyrrverandi ráðherrar unnu á orðspori og stöðu Íslands með því að svíkja þjóð sína inn í beinan stríðsrekstur í Mið-Austurlöndum. En Íslendingum ætti ekki að verða skotaskuld úr því að biðja alþjóðasamfélagið afsökunar og sýna viljann í verki með því að veita rífleg framlög til endurreisnar á írösku samfélagi, um leið og þeir kynna friðarmiðstöðina til sögunnar.

Gefum okkur það að Íslendingum takist að hreinsa mannorð sitt á alþjóðavettvangi. Þá gætu Suðurnesjamenn stefnt að stofnun Friðarsamtaka Norður-Atlantshafs (hugmynd að nafni = North Atlantic Peace Organisation, NAPO). Markmið slíkra samtaka væri að halda úti rannsóknarstofnun friðar, bjóða alþjóðasamfélaginu ráðstefnuþjónustu til friðarumræðna, kynna hlutlaust svæði fyrir friðarsamninga þannig að Ísland og Friðarmiðstöðin nytu alþjóðlegrar viðurkenningar sem traust umhverfi þar sem deiluaðilar og stríðandi þjóðir gætu gengið að því vísu að öllum væri gert jafn hátt undir höfði. Það má vinna þessari hugmynd fylgi á ýmsa vegu. Öflugri utanríkisþjónusta Íslendinga gæti verið falið að vinna sérstaklega að markaðssetningu Íslands sem land friðar þar sem alþjóðasamfélagið gæti gengið að framúrskarandi aðstöðu og allri þjónustu á sviði ráðstefnuþjónustu og friðarsamninga. Búa mætti til tengingar við friðarverðlaun Nóbels og efna til alþjóðlegrar ráðstefnu um vinnu verðlaunahafans og samfélagssýn. Slík ráðstefna myndi draga að sér þátttakendur frá öllum heimshornum. Hægt væri að markaðssetja á alþjóðavísu Friðarmaraþon þar sem hlaupið yrði frá Reykjavík til Reykjanesbæjar. Þetta er vel gerlegt núna þegar búið er að tvöfalda Reykjanesbrautina því hægt væri taka aðra akreinina undir hlaupið. Slíkt hlaup yrði verðugur arftaki Keflavíkurgöngunnar. Ennfremur væri hægt, í samvinnu við ýmis alþjóðleg friðarsamtök, að skipuleggja alls kyns viðburði. Til dæmis alþjóðlega friðarkeppni í siglingu kjölbáta frá Frakklandi hingað norður til Íslands, „Tour de Islande“, alþjóðlega hjólreiðakeppni í nafni friðar um hálendi Íslands, o.s.frv. o.s.frv. Af nógu er að taka. Með þessu gæti íslenska þjóðin og Suðurnesjamenn sérstaklega fléttað saman ferðamennsku og friðarstarf. Varla er hægt að hugsa sér göfugra markmið í stríðshrjáðum heimi en að vinna að friði. Suðurnesjamönnum gæti nú gefist fágætt sóknarfæri. Spurningin er sú hvort þeir geti nýtt sér það eða hvort leifar herstöðvarinnar á Miðnesheiði verði einungis minnisvarði um umdeilt samband við Bandaríkjamenn og dapurlegan viðskilnað þeirra.

Þórarinn Eyfjörð

Landsfundur Samtaka hernaðarandstæðinga var haldinn í lok nóvember. Erla Hlynsdóttir, blaðakona á tímaritinu Ísafold, sat fundinn og skrifaði um hann grein sem birtist í janúarhefti tímaritsins. Vert er að vekja athygli á umfjöllun Erlu, sem er að finna á bls. 120-121.

Við lok friðargöngu á Ísafirði á Þorláksmessu flutti Eiríkur Örn Norðdahl skáld og blaðamaður ávarp:

Kæru göngumenn.

Ég mun ekki pína ykkur með löngum ræðuhöldum. Í raun er kannski heldur ekki svo margt að segja – í öllu falli hefði maður haldið að þetta segði sig sjálft: Það er ekki fallegt að drepa annað fólk. Það segir kannski eitthvað um samfélagið að á þetta þurfi að minna með reglulegu millibili. Ég veit það ekki. Um víða veröld er fólk drepið, saklausir og sekir, litlir og stórir, af öllum heimsins kynþáttum, og af slíku litrófi ástæðna og afsakana að því verður ekki komið fyrir í stuttum pistli. Því verður ekki komið fyrir í öllum heimsins bókum.

Einna undarlegast þykir mér sjálfum þegar fólk er drepið af bjúrókrötum á kontórum – sem dæmi þegar íslenskir ráðamenn lýstu yfir stuðningi við stríð í Írak. Því þeir einstaklingar eru svo sannarlega samsekir um fjöldamorð, samsekir að stuðla að óeirðum og borgarastyrjöld, samsekir um að hvetja til meiri eymdar í veröldinni. En það er ekki rétt að kenna þeim einum um – auðvitað eru þeir engir stríðsherrar, Halldór og Davíð, þó þeir séu armir þrælar viðhorfa bandarískra stríðsherra. Auk þess er ekki eins og þeir hafi gert valdarán á Íslandi, þeir voru lýðræðislega kosnir til þess að fara með vald hér á landi. Stærstur hluti þjóðarinnar ber ábyrgð á þeim, og þannig er stærstur hluti hinnar íslensku þjóðar einnig samsekur um stríð í Írak – hverju sem tilteknir kjósendur svöruðu í skoðanakönnunum um þetta tiltekna stríð. Þar er hægri höndin einfaldlega að afneita gjörðum þeirrar vinstri.

Við, og þegar ég segi við á ég við okkur öll, frá Keflavík til Katmandú eins og segir í kvæðinu – Við berum ábyrgð á veröldinni sem við búum í. Og sá gerningur að berjast gegn eymd í veröldinni verður að eiga sér stað á öllum sviðum mannlífsins. Það má ekki líða stjórnmálamönnum að skrifa undir dauðadóma, og þá skiptir engu hversu sammála eða ósammála við erum þeim í öðrum málum – skiptir engu hvort við viljum einkavæða eða þjóðnýta, hvort við viljum afnema kvótakerfið eða færa olíubirgðastöðina niður á Mávagarð. Það á ekki að drepa fólk, og ef við viljum raunverulega að því verði hætt verðum við að byrja á því að taka á okkur okkar hluta ábyrgðarinnar og taka svo til í eigin ranni. Við sem höfum kosningarétt getum úthýst stjórnmálamönnum sem taka þátt í fjöldamorðum, og eigum að gera það án þess að hika. Til þess er okkur valdið falið að við beitum því. Það er öllum ljóst að þjóðfélag sem kýs stjórnmálamenn eins og það heldur með íþróttafélögum er ekkert lýðræðisþjóðfélag, nema rétt svo í orði kveðnu.

En hatrið og ófriðurinn grasserar víðar en í Írak. Síðastliðið misseri höfum við staðið frammi fyrir því að stjórnmálamenn eru farnir að hrakyrða það fólk sem flust hefur til landsins til að taka þátt í þjóðfélaginu okkar. Ég var staddur í Reykjavík fyrir rúmum mánuði síðan og gekk þar um Hafnarstræti þar sem verið var að opna nýjan veitingastað. Í tveimur gluggum voru merkingar: Maharab New Arab Restaurant Opening Soon. Yfir skiltin höfðu verið spreyjaðir hakakrossar. Kæru göngumenn, ég endurtek: Yfir skiltin höfðu verið spreyjaðir hakakrossar. Stjórnmálamenn þeir sem skrifað hafa greinar og flutt pistla þar sem fáránlegum hugmyndum um að á Íslandi finnist eitthvað sem kallast „innflytjendavandamál“ er gefið hressilega undir fótinn, þar sem erlendir íbúar þessa lands eru uppnefndir og sagðir til vandræða án þess að að fyrir því sé nokkur fótur, telja kannski að þeir beri enga ábyrgð á því þegar innflytjendur eru smánaðir. En við berum öll ábyrgð á þessu þjóðfélagi. Það hvernig við tölum, hvernig við mótum umræðuna, hvernig við sköpum veröldina orð fyrir orð, hefur áhrif á gjörðir okkar og annarra. Sá sem kyndir undir hatri, hvort sem hann hatar sjálfur eða ekki, ber ábyrgð á því ofbeldi og þeirri óáran sem orðum hans fylgir. Hatur á heilum þjóðfélagshópum er algerlega og með öllu óverjandi svíðingsskapur. Það eru engin dæmi um að innflytjendur hafi lagt þjóðfélag í rúst, en um miðja síðustu öld stendur brennandi minnisvarði um það hvað gerist þegar kynþáttafyrirlitningu er leyft að grassera. Þýskaland er enn í sárum eftir þann rumpulýð sem þar óð uppi, er enn í sárum eftir þá kjósendur og þjóðfélagsþegna sem komu mönnum þar til valda og þá sem létu það afskiptalaust. Það er ekki lengur tæk afsökun að segjast ekki hafa vitað – við vitum öll hvaða afleiðingar þetta hefur.

Kæru göngumenn. Um leið og ég vil bera fram þá ósk að minna verði um hatur og fjöldamorð á komandi ári en verið hefur undanfarin ár, áratugi, aldir og árþúsund, vil ég óska ykkur gleðilegra jóla.

Eiríkur Örn Norðdahl