Category

Í brennidepli

Lógó Alþingis

Opið bréf til nýkjörinna þingmanna

By Ályktun, Í brennidepli

Kæri þingmaður

Miðnefnd Samtaka hernaðarandstæðinga óskar þér velfarnaðar í því hlutverki sem þér hefur verið falið að sitja á Alþingi fyrir hönd þjóðarinnar. Við viljum vekja athygli þína á mikilvægi þess að Ísland beiti sér fyrir friði í heiminum og taki þar með ekki þátt í hernaði hér á landi sem annars staðar.

Samtök hernaðarandstæðinga eru fjölmennustu baráttusamtök friðarsinna á Íslandi. Þau voru stofnuð árið 1972 en rekja sögu sína þó aftur til ársins 1960. Frá upphafi hefur megináhersla samtakanna verið barátta gegn hvers kyns vígvæðingu og hernaði. Sérstök áhersla hefur verið lögð á baráttuna gegn kjarnorkuvopnum og aðild Íslands að hernaðarbandalögum og hernaðarumsvifum hér á landi.

* Kjarnorkuvopn eru í dag ein mesta ógn sem að mannkyni stafar. Þau fyrirheit sem gefin voru á fundi leiðtoga stærstu kjarnorkuveldanna í Reykjavík árið 1986, um að stefna að kjarnorkuafvopun í heiminum, eru löngu farin út um þúfur og kjarnorkuveldin halda áfram að þróa ný og hættulegri vopn. Sú hugmynd að kjarnorkuvopn hafi fælingarmátt með því að valda ógnarjafnvægi sem muni leiða til friðar, er frávita. Heimurinn hefur líkast til aldrei frá lokum síðari heimsstyrjaldar staðið nær því að lenda í kjarnorkustríði en einmitt nú, þegar verið er að hóta beitingu kjarnorkuvopna í Evrópu. Nú þegar hafa 69 ríki staðfest Sáttmála Sameinuðu þjóðanna um bann við kjarnorkuvopnum og enn fleiri undirritað hann. Þjóðaröryggisstefna Íslands kveður nú þegar á um að stefna skuli að því að friðlýsa Ísland fyrir kjarnorkuvopnum og aðild að alþjóðlegum samningi er trúverðugasta leiðin til þess að framfylgja því.

* Ísland er aðili að stríðsbandalaginu Nató, sem hefur það grunnatriði í sinni hernaðarstefnu að búa yfir og vera reiðubúin til að beita kjarnorkuvopnum. Með þeirri aðild hefur Ísland ekki treyst sér til að fylgja eigin stefnu um friðlýsingu gegn kjarnorkuvopnum og hefur ennfremur falið Bandaríkjunum fullt vald til að nýta hernaðaraðstöðu sína á og við Ísland sem lykilstöðu í kjarnorkustríði á norðurslóðum. Við skorum á þig að vinna að úrsögn Íslands úr stríðsbandalaginu Nató.

* Milli Íslands og Bandaríkjanna er í gildi svokallaður Varnarsamningur, sem er í raun vígvæðingarsamningur er felur í sér víðtækar heimildir Bandaríkjastjórnar til að ákveða hernaðarumsvif á og við Ísland. Nýlegar bókanir við samninginn hafa heimilað aukin umsvif og framkvæmdir Bandaríkjahers á Keflavíkurflugvelli. Þetta gengur þvert gegn yfirlýstri stefnu Íslands um friðsamlega nýtingu Norðurslóða, með því að draga Ísland inn í harðnandi hernaðarkapphlaup Rússlands og Nató á svæðinu. Við skorum á þig að vinna að sjálfstæðri og friðsamri leið Íslands, stöðva hernaðaruppbyggingu hér á landi nú þegar og segja upp vígvæðingarsamningnum við Bandaríkin.

* Árum saman hafa blóðugar styrjaldir átt sér stað víða um heim með óheyrilegu mannfalli og hruni samfélaga. Síðustu ár hefur fleira fólk þurft að flýja heimili sín vegna stríðsátaka en nokkru sinni frá lokum heimsstyrjaldarinnar. Í þessum styrjöldum eiga vestræn ríki stóran hlut að máli sem stríðsaðilar, bakhjarlar og vopnasalar. Bein hernaðaríhlutun stórvelda hefur hvergi leitt til góðs og dæmin sýna hversu vonlaust er að koma á lýðræði og styðja mannréttindi með stríðsaðgerðum. Íslendingar eiga að þora að standa við að vera herlaus þjóð að taka aldrei þátt í hernaðarstuðningi, sama hver málstaðurinn er. Þannig er mikilvægt að Ísland hætti þegar í stað að fjármagna hernað í Úkraínu og beiti sér eingöngu að því að veita pólitískan stuðning, mannúðaraðstoð og að hafa milligöngu um friðsamlegan endi á stríðinu þar. Við skorum á þig að beita þér fyrir því að ríki heims hætti að treysta herjum fyrir friði og fari þess í stað að mynda bandalög um frið og framfarir, sem hafna ofbeldi og hernaði.

* Styrjaldir og átök í heiminum, fyrr og nú, eiga sér rætur í hagsmunabaráttu um auð og völd. Hugmyndafræðilegur ágreiningur um trúarbrögð og þjóðerni og menningu, eru aðeins fyrirsláttur til að safna fólki í andstæð lið. Friður byggir á samvinnu á mörgum sviðum samtímis, um uppbyggingu undirstaðna efnahags á hverju svæði, um gildi og fyrirkomulag lýðræðis og mannréttinda, um úrræði sem stuðla að sjálfbærni í nýtingu náttúruauðlinda og gegn mengun, um viðskipti á jafnréttisgrunni, um virðingu fyrir menningu og miðlun hennar til að auka skilning milli þjóðfélaga, um að strengja þess heit að finna friðsamlega lausn á sérhverjum vanda og hafna hernaði.

Undir þetta ritum við öll sem erum í miðnefnd Samtaka hernaðarandstæðinga.

Daníel Guðjón Andrason
Guttormur Þorsteinsson
Elín Oddný Sigurðardóttir
Friðrik Atlason
Harpa Kristbergsdóttir
Ingibjörg Haraldsdóttir
Lowana Veal
Sigurður Flosason
Soffía Sigurðardóttir
Stefán Pálsson
Steinunn Sigþrúðardóttir Jónsdóttir
Þorvaldur Þorvaldsson

Herstöðvaandstaða í fjölmiðlum

By Fréttir, Í brennidepli

Fjölmiðlar hafa fjallað mikið um hernaðaruppbygginguna á Keflavíkurflugvelli í vikunni í kjölfar umfjöllunar RÚV og skýrslu utanríkisráðuneytisins um áherslur í „varnarmálum“ sem kom út rétt fyrir kosningar.

Samstöðin fékk Guttorm Þorsteinsson formann og Soffíu Sigurðardóttur ritara í langt spjall um friðarmál og hernaðaruppbyggingu við Rauða borðið í ljósi þessara frétta sem má sjá hér.

RÚV leitaði einnig álits hjá Guttormi um framkvæmdirnar fyrir hádegisfréttir og í Morgunútvarpi Rásar 2.

Í Reykjavík síðdegis á Bylgjunni var sömuleiðis rætt við Guttorm og Andrés Inga Jónsson fráfarandi þingmann Pírata um uppbygginguna og hvað það þýðir að vera friðarsinni á tímum aukinnar spennu í Evrópu.

Það hefur einnig verið nokkur umfjöllun um sögu herstöðvarbaráttunar sem fær bara aukið vægi við þessar vendingar. Egill Helgason tók viðtal við Árna Hjartarson ritstjóra Gengið til friðar í Kiljunni sem má sjá hér.

Stefán Pálsson miðnefndarmaður og einn höfunda bókarinnar ræddi hana svo í Morgunvaktinni á Rás tvö og byrjar viðtalið á 1:09:30 í þessari upptöku á netinu.

Donald Trump og Jens Stoltenberg

Svör flokkanna, 6. spurning: Við þurfum að tala um Trump…

By Í brennidepli

Samtök hernaðarandstæðinga sendu spurningalista á þau framboð sem bjóða fram á landsvísu til komandi Alþingiskosninga. Spurningarnar voru sex talsins og bárust svör frá öllum nema Flokki fólksins. Sum framboðanna vísuðu til samkomulags þeirra á milli þess efnis að einungis væri svarað þremur spurningum frá frjálsum félagasamtökum. Þau sem tóku þann pól í hæðina fengu að velja sjálf hvaða þremur spurningum þau svöruðu. Spurning 6 hljómaði svo: Treystir flokkur þinn nýjum forseta Bandaríkjanna til að leiða hernaðarbandalagið NATO og vera æðsti stjórnandi herliðs á Íslandi? Hér fylgja svör þeirra sem svöruðu spurningunni.

Lýðræðisflokkurinn:
Já, DT [Donald Trump] hefur lýst því yfir að hann vilji stilla til friðar og hætta blóðsúthellingum. Þær yfirlýsingar hans eru trúverðugar í ljósi reynslunnar, enda hóf hann engin stríð á valdatíma sínum 2016-2020. Fráfarandi forseti BNA hefur leitt ríkisstjórn sem aðhyllst hefur hernaðarhyggju. Allt bendir til að ný ríkisstjórn BNA muni stefna málum í betra og friðvænlegra horf.

Viðreisn:
Nýr forseti tekur við völdum í byrjun næsta árs. Reynslan verður að leiða í ljós hvaða áhrif valdataka hans mun hafa innan NATO og í samskiptum við Evrópuríkin sem og varnarsamning Íslands við Bandaríkin. Viðreisn telur að fullt tilefni sé til þess að styrkja enn sambandið við ESB og dregur valdataka nýs forseta síst úr þeirri áherslu.

Píratar:
Nei, Píratar eru áhyggjufullir yfir því hver staða mála á alþjóðavettvangi verður þegar Trump tekur aftur við embætti. 

Vinstri græn:
Nei.

Sósíalistaflokkurinn:
Nei.

Miðflokkur:
Miðflokkurinn leggur áherslu á að virða lýðræðislegan rétt annarra þjóða til að velja sér leiðtoga og leggur áherslu á gott og heilbrigt samstarf sem sjálfstæð og fullvalda þjóð við aðrar þjóðir. Það byggir á gagnkvæmri virðingu fyrir menningu, sögu og siðum viðkomandi landa.

Framsóknarflokkur:
Framsókn leggur áherslu á mikilvægi alþjóðlegs samstarfs og að alþjóðalög séu virt. Flokkurinn hefur ekki tekið afstöðu til einstakra leiðtoga eða þeirra hlutverka innan NATO.

Meðaldræg kjarnorkuvopn

Svör flokkanna, 5. spurning: Átakasvæði í heiminum

By Í brennidepli

Samtök hernaðarandstæðinga sendu spurningalista á þau framboð sem bjóða fram á landsvísu til komandi Alþingiskosninga. Spurningarnar voru sex talsins og bárust svör frá öllum nema Flokki fólksins. Sum framboðanna vísuðu til samkomulags þeirra á milli þess efnis að einungis væri svarað þremur spurningum frá frjálsum félagasamtökum. Þau sem tóku þann pól í hæðina fengu að velja sjálf hvaða þremur spurningum þau svöruðu. Spurning 5 hljómaði svo: Með hvaða hætti telur flokkurinn að íslensk stjórnvöld geti best stuðlað að friði á átakasvæðum á borð við Úkraínu, Ísrael og Austur-Afríku?– Hér fylgja svör þeirra sem svöruðu spurningunni.

Framsóknarflokkur:
Framsókn leggur áherslu á að Ísland taki virkan þátt í alþjóðlegu samstarfi og stuðli að friði með mannúðarsjónarmiðum og friðsamlegum lausnum. Flokkurinn vill að Ísland styðji við alþjóðlegar aðgerðir sem miða að því að leysa átök með friðsamlegum hætti og að mannréttindi séu virt. Með því að taka þátt í alþjóðlegum samtökum og styðja við diplómatískar lausnir getur Ísland stuðlað að friði á átakasvæðum.

Píratar:
Píratar hafa sérstaklega ályktað um Úkraínu og Ísrael. Þar fordæmum við innrás Rússlands í Úkraínu og styðjum úkraínsku þjóðina í baráttu fyrir fullveldi sínu og frelsi, þar sem herlaust Ísland ætti að veita mannúðaraðstoð og stuðla að friði. Jafnframt standa Píratar með Palestínumönnum og vilja stöðva þjóðarmorð á Gaza. Þeir leggja til viðskiptaþvinganir og bann á öllum vopnaviðskiptum við Ísrael, auk þess að draga úr stjórnmálasambandi við Ísrael og beita áhrifum Íslands í Mannréttindaráði SÞ til að þrýsta á Ísrael að láta af árásum sínum. Píratar styðja einnig málsókn Suður-Afríku gegn Ísrael fyrir brot á hópmorðasamningi SÞ.

Miðflokkur:
Sem herlaust land hlýtur öll aðstoð Íslands að taka mið af því.

Sósíalistaflokkurinn:
Íslensk stjórnvöld ættu að tala fyrir tafarlausu vopnahléi á hverju svæði fyrir sig og  tala gegn stigmögnun átaka. Þjóðarmorð Ísraels og árásarstríð þeirra í Líbanon þarf að fordæma með afdráttarlausum hætti og kalla eftir efnahagsþvingunum og tafarlausri stöðvun vopnasendinga til Ísraels. Ísland á að styðja málsókn Suður – Afríku fyrir Alþjóðadómstólnum og beita sjálf efnahagsþvingunum gegn Ísrael. Öryggisráð Sameinuðu Þjóðanna á að hafa efnd til slíkra viðskiptaþvinganna en vegna neitunarvalds Bandaríkjanna hefur sú niðurstaða ekki náðst. Það ber að fordæma harðlega.
Í Úkraínu þarf að tala gegn stigmögnun átakanna og tala fyrir því að samið sé um frið. Ísland á ekki að kaupa vopn heldur styðja mannúðarstarf og uppbyggingu í Úkraínu.
Í Austur Afríku þarf að tala fyrir tafarlausu vopnarhléi, gegn stigmögnun átaka og fordæma ríki sem stigmagna átökin.

Lýðræðisflokkurinn:
Með því að tala skýrt og stöðugt frá sjónarhóli friðar og sátta. Bjóða má fram Höfða í Reykjavík sem samningsvettvang.

Vinstri græn:
Ísland á að beita sér fyrir því alþjóðalög séu virt og standa vörð um stefnu og starf Sameinuðu þjóðanna. Til að tryggja öllum íbúum jarðar mannsæmandi kjör er ljóst að deila þarf auðlindum heimsins jafnar. Til að jafna kjör fólks þarf róttækar breytingar á því hvernig völdum og gæðum er dreift jafnt milli ríkja sem innan þeirra, s.s. milli stétta, kynja, þjóðernishópa. Við krefjumst tafarlauss vopnahlés í Palestínu, friðarsamninga og að vopnaflutningar til Ísrael verði stöðvaðir. Það sama gildir um önnur átakasvæði í heiminum. 

Svör flokkanna, 4. spurning: Unnið að friði

By Í brennidepli

Samtök hernaðarandstæðinga sendu spurningalista á þau framboð sem bjóða fram á landsvísu til komandi Alþingiskosninga. Spurningarnar voru sex talsins og bárust svör frá öllum nema Flokki fólksins. Sum framboðanna vísuðu til samkomulags þeirra á milli þess efnis að einungis væri svarað þremur spurningum frá frjálsum félagasamtökum. Þau sem tóku þann pól í hæðina fengu að velja sjálf hvaða þremur spurningum þau svöruðu. Spurning 4 hljómaði svo: Á hvaða vettvangi telur flokkurinn að Ísland geti best unnið að málstað friðar í veröldinni og með hvaða hætti? – Hér fylgja svör þeirra sem svöruðu spurningunni.

Viðreisn:
Á sameiginlegum vettvangi innan NATO, á vettvangi Norðurlandanna og í auknum mæli í evrópskri samvinnu á vettvangi ESB. Þá eru Sameinuðu þjóðirnar einnig mjög miklilvægar í þessu samhengi.

Vinstri græn:
Utanríkisstefna Íslands þarf að byggjast á því sjónarmiði að við kjósum alþjóðlegt réttlæti, afvopnun og friðsamlegar lausnir deilumála og að við fordæmum hvers kyns árásarstríð og ofbeldi í samskiptum þjóða. Utanríkisstefna Íslands á að taka mið af Heimsmarkmiðum Sameinuðu þjóðanna. Ísland á að taka skýra afstöðu með friði, réttindum frumbyggja, sjálfbærni og náttúruvernd á norðurslóðum.Ísland á að koma fram af dirfsku á alþjóðavettvangi í baráttu fyrir kynjajafnrétti, kvenfrelsi og réttindum hinsegin fólks í heiminum. Ísland á jafnframt að beita sér fyrir aðgerðum gegn mansali á alþjóðavettvangi. Við eigum einnig að skipa okkur í sveit forystuþjóða í umhverfismálum og í baráttu gegn umhverfis- og loftslagsvá á alþjóðavettvangi.

Miðflokkur:
Miðflokkurinn hefur lagt áherslu á að aðstoða fólk sem næst sínum heimaslóðum svo fjármagn nýtist sem best og svo að auðveldlega gangi að koma fólki til síns heima þegar um hægist. 

Samfylkingin:
Samfylkingin er alþjóðasinnaður stjórnmálaflokkur og telur að Ísland geti best stuðlað að málstað friðar með því að taka virkan þátt í alþjóðlegu samstarfi, t.d. á vettvangi þeirra alþjóðastofnana sem Ísland er aðili að. Samfylkingin er einnig aðili að norrænni, evrópskri og alþjóðlegri hreyfingu jafnaðarflokka og tekur virkan þátt í því samstarfi sem þar fer fram. Með því að beita sér á þeim vettvangi getur Samfylkingin komið á framfæri sjónarmiðum sínum við hreyfingar og einstaklinga sem hafa meiri áhrif á alþjóðavettvangi en Ísland getur nokkurn tímann haft.
Samfylkingin stendur með þjóðum sem þurfa að þola ólöglegt hernám og yfirgang, svo sem í Palestínu og Úkraínu, og gerir kröfu um að reglur þjóðaréttar um friðsamleg samskipti þjóða séu virtar í hvívetna. Ísland á alltaf að taka skýra afstöðu gegn mannréttindabrotum, styðja réttindabaráttu viðkvæmra hópa á heimsvísu og berjast gegn fordómum og hvers kyns mismunun.
Samfylkingin vill að íslensk stjórnvöld beiti sér af festu á alþjóðlegum vettvangi fyrir tveggja ríkja lausn milli Ísraels og Palestínu. Samfylkingin fordæmir landtökubyggðir Ísraelsmanna á Vesturbakkanum og árásir á íbúa Gaza. Samfylkingin fordæmir með afgerandi hætti þá stríðsglæpi sem framdir hafa verið fyrir botni Miðjarðarhafs. Einnig fordæmir Samfylkingin innrás og stríðsglæpi Rússa í Úkraínu.

Lýðræðisflokkurinn:
Á Alþingi, á leiðtogafundum, hjá alþjóðastofnunum og víðar.

Sósíalistaflokkurinn:
Í gegnum alþjóðlegar stofnanir og grasrótarsamtök. Með virkri þátttöku í því að vinna að friðsömum heimi og hvatt til samskipta og málamiðlanna í stað stigmögnunar. Með því að beita okkur eftir fremsta megni fyrir fullveldi og sjálfstæði þjóða í heiminum og beita sér gegn ójöfnuði, hér heima og í heiminum. Ójöfnuður í heiminum skapar og viðheldur átökunum. Það er mikilvæg friðarstefna að stuðla að framþróun í heiminum.

Píratar:
Píratar eru í grunninn alþjóðasinnuð hreyfing sem telur gríðarlega mikilvægt að alþjóðalög séu virt til að fólk og ríki geti lifað við frið og öryggi. Mikilvægt er að Ísland taki virkan þátt á alþjóðavettvangi og eigi frumkvæði að því að berjast fyrir friði, mannúð, mannréttindum, stöðu hinsegin og kynsegin einstaklinga og að alþjóðalögum sé fylgt. Þar má sérstaklega nefna Evrópuráðið og mannréttindaráð Sameinuðu þjóðanna, sem dæmi um mikilvægan vettvang sem Ísland getur unnið að málstað friðar. Friðargleraugun þurfa að vera uppi í öllu alþjóðastarfi.

Framsóknarflokkur:
Framsókn telur að Ísland geti best unnið að málstað friðar í veröldinni með því að taka virkan þátt í alþjóðlegu samstarfi og mannréttindabaráttu. Flokkurinn vill að Ísland sé áfram í fararbroddi í alþjóðlegri baráttu fyrir mannréttindum og jafnrétti, og að þróunarsamvinna sé efld. Með því að leggja áherslu á mannúðarsjónarmið og friðsamlegar lausnir getur Ísland stuðlað að friði á alþjóðavettvangi.

Svör flokkanna, 3. spurning: Aðild að hernaðar­bandalögum

By Í brennidepli

Samtök hernaðarandstæðinga sendu spurningalista á þau framboð sem bjóða fram á landsvísu til komandi Alþingiskosninga. Spurningarnar voru sex talsins og bárust svör frá öllum nema Flokki fólksins. Sum framboðanna vísuðu til samkomulags þeirra á milli þess efnis að einungis væri svarað þremur spurningum frá frjálsum félagasamtökum. Þau sem tóku þann pól í hæðina fengu að velja sjálf hvaða þremur spurningum þau svöruðu. Spurning 3 hljómaði svo: Styður flokkurinn aðild Íslands að hernaðarbandalögum og þá með hvaða áherslum eða af hverju ekki?– Hér fylgja svör þeirra sem svöruðu spurningunni.

Sjálfstæðisflokkur:
Sjálfstæðisflokkurinn styður aðild Íslands að Atlantshafsbandalaginu, aukna þátttöku í varnarsamstarfi við önnur Norðurlönd og á grundvelli JEF samstarfsins með Bretlandi, Hollandi, hinum Norðurlöndunum og Eystrasaltsríkjunum.

Píratar:
Flokkurinn styður ekki aðild að hernaðarbandalögum. NATO á að vera varnarbandalag. Flokkurinn hefur ekki samþykkta stefnu með eða á móti Natóaðild, en telur mikilvægt að rödd þjóðarinnar fái að heyrast hvað varðar áframhaldandi þátttöku Íslands í NATO og í öðru varnarsamstarfi. Á meðan Ísland er aðili að bandalaginu á það að tala fyrir friði innan NATO og annars staðar á alþjóðavettvangi. Íslendingar eiga að beita sér gegn hvers kyns hernaðaruppbyggingu í Norður-Atlantshafi og á norðurslóðum.

Samfylkingin:
Samfylkingin styður aðild Íslands að Atlantshafsbandalaginu (NATO) og telur að Íslendingar eigi að taka virkan þátt í varnarsamstarfi vestrænna þjóða á þeim vettvangi. Efla þarf Landhelgisgæsluna og alla öryggistengda innviði landsins, styrkja bæði björgunarsveitir og lögreglu, og tryggja betur net- og fjarskiptaöryggi landsins. Að auki hefur aðild Svíþjóðar og Finnlands að NATO aukið tækifærin til norræns samstarfs í varnarmálum og vill Samfylkingin beita sér fyrir metnaðarfullri þátttöku Íslands í því samstarfi.

Lýðræðisflokkurinn:
Lýðræðisflokkurinn styður aðild Íslands að NATO sem varnarbandalagi, en ekki sem árásarbandalagi.

Vinstri græn:
Nei – Vinstrihreyfingin grænt framboð hefur frá stofnun verið á móti aðild Íslands að NATO. NATO er hernaðarbandalag sem áskilur sér beitingu kjarnorkuvopna að fyrrabragði og eykur ekki öryggi í heiminum. Ísland og íslenska lögsögu á að friðlýsa fyrir kjarnorku-, sýkla- og efnavopnum og banna umferð þeirra. Ísland á að undirrita og lögfesta sáttmála Sameinuðu þjóðanna um bann við kjarnorkuvopnum.

Framsóknarflokkur:
„Í ljósi vaxandi óstöðugleika á alþjóðasviðinu, þarf að gera öryggis- og varnarmálum hærra undir höfði innan utanríkisstefnunnar almennt. Framsókn styður þjóðaröryggisstefnu Íslands og framkvæmd hennar. Öryggis- og varnarmál ná nú í vaxandi mæli til málaflokka á borð við netöryggis og fjarskipta, fjölþátta ógnana og samgangna.
Aðild Íslands að Atlantshafsbandalaginu (NATO) og varnarsamningur Íslands og Bandaríkjanna tryggja í grundvallaratriðum öryggi landsins. Nú þegar öll Norðurlöndin eru aðilar að bandalaginu, kunna möguleikar í svæðisbundnu norrænu varnarsamstarfi að aukast. Framsókn telur mikilvægt að styrkja enn frekar stoðir þess í ljósi landfræðilegrar legu Íslands og leggur áherslu á áframhaldandi góð samskipti og samstarf við aðrar þjóðir. Raunsæi, fyrirhyggja og öflugar varnaráætlanir skipta sköpum.” – Samþykkt á 37. Flokksþingi Framsóknar 20.-21. apríl 2024

Miðflokkur:
Miðflokkurinn hefur stutt samvinnu vestrænna þjóða til að tryggja frið og standa vörð um öryggi landsins. Þar með hefur flokkurinn stutt aðild Íslands að NATO og varnarsamvinnu vestrænna ríkja. Miðflokkurinn telur að það tryggi best öryggishagsmuni landsins og um leið það samstarf og samvinnu sem Íslendingum hefur reynst best.

Viðreisn:
Já Viðreisn telur að öryggi Ísland sé best tryggt innan vébanda Atlantshafsbandalagsins, með nánu samstarfi við öryggisstofnanir Evrópusambandsins sem annast innra öryggi, landamæra eftirlit og varnir gegn hryðjuverkum, ásamt varnarsamningi Íslands og Bandaríkjanna. Ísland á að standa vörð um sjálfsákvörðunarrétt þjóða, lýðræði og mannréttindi í heiminum, í samstarfi við samstarfsþjóðir okkar innan Atlantshafsbandalagsins og Evrópusambandsins.

Sósíalistaflokkurinn:
Sósíalistaflokkurinn er gegn því að Ísland sé í hernaðarbandalögum. Í stað þeirra ætti Ísland að leitast við að stofnað verði til raunverulegra friðar- og varnarsamtaka. Þjóðin var aldrei spurð um það hvort hún vildi ganga inn í Nató. Það er í stefnu Sósíalista að málið verið tekið upp sem fyrst.

B-2 sprengjuþota á Keflavíkurflugvelli

Svör flokkanna, 2. spurning: Íslenskur her eða vopnastuðningur?

By Í brennidepli

Samtök hernaðarandstæðinga sendu spurningalista á þau framboð sem bjóða fram á landsvísu til komandi Alþingiskosninga. Spurningarnar voru sex talsins og bárust svör frá öllum nema Flokki fólksins. Sum framboðanna vísuðu til samkomulags þeirra á milli þess efnis að einungis væri svarað þremur spurningum frá frjálsum félagasamtökum. Þau sem tóku þann pól í hæðina fengu að velja sjálf hvaða þremur spurningum þau svöruðu. Spurning 2 hljómaði svo: Hver er afstaða flokksins til þess að Ísland hafi eða hafi ekki eigin her, eða leggi öðrum herjum til hermenn eða vopn? – Hér fylgja svör þeirra sem svöruðu spurningunni.

Framsóknarflokkur:
Framsókn styður þá stefnu að Ísland sé herlaust land og leggur áherslu á að viðhalda þeirri stöðu. Flokkurinn vill að Ísland taki þátt í alþjóðlegu samstarfi um frið og öryggi án þess að leggja til hermenn eða vopn.

Sjálfstæðisflokkur:
Sjálfstæðisflokkurinn telur ekki að Ísland eigi að stofna eigin her. Þar af leiðandi er Ísland ekki í aðstöðu til þess að leggja öðrum herjum til hermenn eða vopn.

Píratar:
Sú afstaða hefur undanfarið helst birst í því að þingflokkur Pírata hefur lagt áherslu á að Ísland sé herlaust ríki sem beitir sér fyrir friðsömum lausnum, þannig að þegar hefur t.d. komið að stuðningi við Úkraínu eigi íslensk stjórnvöld að einbeita sér að borgaralegum stuðningi og mannúðaraðstoð. Í því ljósi sat meirihluti þingflokks Pírata hjá þegar kom að atkvæðagreiðslu um þann hluta tillögu um stuðning Íslands við Úkraínu sem snéri að því að borga í sjóði sem kaupa vopn fyrir Úkraínumenn, þó að þingflokkurinn hafi stutt stefnuna að öðru leyti.

Sósíalistaflokkurinn:
Ísland á að vera með öllu herlaus og á aldrei að kaupa vopn. Einnig er stefna Sósíalistaflokksins að engin vopna- og kjarnorkuflutningar megi eiga sér stað í íslenskri landhelgi og lofthelgi.

Lýðræðisflokkurinn:
Að áliti Lýðræðisflokksins hefur það verið hornsteinn utanríkisstefnu lýðveldisins Íslands frá upphafi að Íslandi fari ekki með vopnavaldi gegn öðrum ríkjum. Slíkt ríki, sem ekki hefur eigin her, hefur enga siðferðilega stöðu til að etja öðrum þjóðum út í stríð. Ísland á ekki að fjármagna vopnakaup eða leggja til hermenn. Ákvarðanir um slíkt má ekki nema þjóðin hafi áður veitt samþykki sitt fyrir slíkri stefnubreytingu.

Vinstri græn:
Ísland á ekki að hafa her, hvorki innlendan né erlendan, né leggja öðrum til hermenn eða vopn.

Miðflokkur:
Miðflokkurinn hefur lagt áherslu á að efla landamæraeftirlit landsins og styrkja stofnanaumgjörð öryggismála, bæði innan Ríkislögreglustjóra og Landhelgisgæslunnar. Enginn ætlast til þess að Íslendingar vopnist en augljóslega þarf að auka getu og þekkingu til þess að við getum sinnt alþjóðasamstarfi á þessu sviði betur.

Svör flokkanna, 1 . spurning: Friður, afvopnun og hernaðarþátttaka?

By Í brennidepli

Líkt og fyrir fyrri kosningar sendu Samtök hernaðarandstæðinga spurningalista á þau framboð sem bjóða fram á landsvísu til komandi Alþingiskosninga. Spurningarnar voru sex talsins og bárust svör frá öllum nema Flokki fólksins. Sum framboðanna vísuðu til samkomulags þeirra á milli þess efnis að einungis væri svarað þremur spurningum frá frjálsum félagasamtökum. Þau sem tóku þann pól í hæðina fengu að velja sjálf hvaða þremur spurningum þau svöruðu.

Hér fylgja svör þeirra flokka sem svöruðu spurningunni: Hver er stefna flokksins í friðarmálum, afvopnunarmálum og hernaðarþátttöku

Miðflokkurinn:
Miðflokkurinn leggur áherslu á og styður allar aðgerðir sem tryggja frið. Það þarf ekki að hafa mörg orð um þær afleiðingar sem stríð og ófriður hefur á saklaust fólk. Því styður flokkurinn allar aðgerðir til afvopnunar og til að efla frið.

Sjálfstæðisflokkurinn:
Stærsta hagsmunamál Íslands í utanríkismálum er að virðing sé borin fyrir alþjóðalögum og þeim stofnunum sem ætlað er að gæta þeirra. Alþjóðakerfið, með stofnsáttmála Sameinuðu þjóðanna að grundvelli, hefur þann megintilgang að koma í veg fyrir stríðsátök. Sjálfstæðisflokkurinn telur að Ísland eigi að stuðla að friði í heiminum með því að standa með og taka þátt í alþjóðlegu samstarfi á þeim grundvelli.
Sjálfstæðisflokkurinn vill að stefnt sé að afvopnun sem víðast á grundvelli trygginga og eftirlits. Einhliða afvopnun er ekki skynsamleg.
Ísland er aðili að öryggis- og varnarbandalagi, Atlantshafsbandalaginu og ætti ætíð að leita leiða til þess að leggja bandalagsríkjum lið. Eðli málsins samkvæmt er það jafnan á grundvelli borgaralegs framlags, enda hefur Ísland ekki her.

Lýðræðisflokkurinn:
Stefna Lýðræðisflokksins er sú að vera málsvari friðar og sátta. Við teljum að Ísland, sem herlaus þjóð, eigi hvergi að hella olíu á ófriðarbál.

Vinstri græn:
Ísland á að beita sér fyrir friði og hafna hernaðaríhlutun, beita sér fyrir alþjóðlegum samningum um frið og afvopnun sem og að vinna gegn vopnaframleiðslu og vígbúnaði. Stríð og hernaður leysa engin vandamál, þótt hernaðarsinnar haldi því fram að barist sé fyrir friði og mannréttindum. Auk þess er vígvæðing og hernaður gegndarlaus sóun auðlinda og lífs. Íslenskum stjórnvöldum ber skylda til að gera allt sem í þeirra valdi stendur til að stöðva þjóðarmorð, glæpi gegn mannkyni og stríðsglæpi. Þá minnum við á að stríðum lýkur ekki með orrustum heldur friðarsamningum.

Sósíalistaflokkurinn:
Ísland er herlaus þjóð og að á að beita sér fyrir afvopnun og friði á hinu alþjóðlega sviði. Við eigum að standa með þeim undirokuðu, standa með mannréttindum og alþjóðalögum. Ekki bara er það hið siðferðislega rétta að gera heldur varðar það hagsmuni Íslands að alþjóðalög og mannréttindi séu virt og að hægt sé að koma í veg fyrir stigmögnun átaka.

Samfylkingin:
Samfylkingin leggur áherslu á að Ísland beiti sér fyrir jöfnuði og mannréttindum um allan heim og sé ávallt málsvari friðar, mannúðar, jafnréttis og lýðræðis. Sjaldan hefur verið jafn mikilvægt og nú að frjálslynt og lýðræðislega sinnað fólk fylki sér um grunngildi opins lýðræðisþjóðfélags og standi vörð um það sem áunnist hefur í alþjóðasamvinnu frá lokum síðari heimsstyrjaldar. Ísland á að reka mannúðlega utanríkisstefnu sem miðar í senn að því að styrkja stöðu Íslands á alþjóðavettvangi og leggja okkar af mörkum við úrlausn þeirra risavöxnu áskorana sem heimsbyggðin stendur frammi fyrir.

Framsóknarflokkurinn:
Framsókn leggur áherslu á að Ísland haldi áfram að vera herlaust land og styður við alþjóðlegt samstarf um frið og afvopnun. Flokkurinn vill að Ísland taki virkan þátt í alþjóðlegum aðgerðum sem stuðla að friði og öryggi, og leggur áherslu á að efla mannúðarsjónarmið í alþjóðamálum.

Píratar:
Píratakóðinn, sameiginleg gildayfirlýsing Pírataflokka um allan heim, byrjar á orðunum: Píratar eru friðelskandi. Þetta birtist m.a. í því að lengi hefur stefna Pírata kveðið á um að hafna skuli hvers kyns hernaðaruppbyggingu á norðurslóðum.
Píratar hafa ítrekað þrýst á ríkisstjórnina að vera rödd skynseminnar í afvopnunarmálum, eins og með því að mæta á fundi aðildarríkja TPNW, samnings Sameinuðu þjóðanna um bann við kjarnavopnum. Þrátt fyrir ítrekaðar tilraunir í gegnum fyrirspurnir á Alþingi hefur fráfarandi ríkisstjórn ekki einu sinni fallist á að sækja fundina sem áheyrnarfulltrúi líkt og nokkur Natóríki gera.
Þegar þjóðaröryggisstefna Íslands var uppfærð vorið 2023 lögðu Píratar til að ákvæði um friðlýsingu landsins fyrir kjarnavopnum væri gert skýrara og afdráttarlausara. Breytingartillagan, varatillaga og tillaga til þrautavara voru allar felldar í atkvæðagreiðslu og nutu aðeins stuðnings þingflokks Pírata og eins fulltrúa Flokks fólksins.
Innan Alþingis hafa Píratar dregið fram í dagsljósið upplýsingar um þá gríðarlegu uppbyggingu sem undanfarin ár hefur átt sér stað á varnarsvæðinu á Keflavík og gagnrýnt þá stefnubreytingu sem virðist þar hafa orðið án nokkurrar opinberrar umræðu. 

Kertafleyting

Hversvegna fleytum við kertum?

By Í brennidepli, Viðburður

English below.

Frá árinu 1985 hafa íslenskir friðarsinnar fleytt kertum á Reykjavíkurtjörn annað hvort 6. eða 9. ágúst í minningu fórnarlamba kjarnorkuárása Bandaríkjanna á japönsku borgirnar Hírósíma og Nagasakí árið 1945, í lok seinni heimsstyrjaldarinnar.

Kjarnorkuárásirnar 1945
Aðeins einu sinni í sögunni hefur kjarnorkuvopnum verið beitt í hernaði. Það var þegar Bandaríkjaher varpaði kjarnorkusprengjum á Hírósíma og Nagasakí til að knýja Japani til uppgjafar á lokaspretti heimsstyrjaldarinnar. Árásunum var að öllum líkindum einnig ætlað að sýna Sovétmönnum styrk þessara nýju vopna fyrir Kalda stríðið sem hófst skömmu síðar. Allt að 200 þúsund manns eru talin hafa farist í árásunum og enn fleiri máttu berjast við afleiðingar sprenginganna löngu síðar.

Baráttan gegn kjarnorkuvopnum
Þótt kjarnorkuvopnum hafi ekki verið beitt frá árinu 1945 eiga helstu herveldi heims fjölda slíkra sprengja í vopnabúrum sínum, einkum Bandaríkin og Rússland. Þessi vopn geta útrýmt mannkyninu margoft ef til kjarnorkustríðs kæmi og sú hætta er alltaf fyrir hendi að kjarnorkuvopn muni springa fyrir mistök. Fjölmargar þjóðir heims hafa undirritað sáttmála Sameinuðu þjóðanna um bann við kjarnorkuvopnum. Ísland er ekki í þeim hópi, enda hafa öll aðildarríki Nató neitað að gera það þar sem kjarnorkuvopn eru mikilvægur þáttur í hernaðarstefnu þeirra.

Kertafleytingin
Friðarsinnar koma saman við suðvesturenda Tjarnarinnar kl 22:30 á Nagasakí-daginn, 9. ágúst. Kerti eru seld á staðnum fyrir 1.000 krónur. Eftir stutt ávarp eru kertin látin fljóta á Tjörninni til að minnast fórnarlamba árásanna árið 1945 og til að árétta kröfuna um heim án kjarnorkuvopna.


Why do we float candles?

Since 1985, Icelandic pacifists have floated candles on the Pond in Reykjavík, either on the 6th or 9th of August 6th, in memory of the victims of the US nuclear strikes on the Japanese cities of Hiroshima and Nagasaki in 1945, at the end of World War II.

The 1945 nuclear attacks
Only once in history have nuclear weapons been used in warfare. It was when the US military dropped atomic bombs on Hiroshima and Nagasaki to force Japan to surrender in the final stages of World War II. The attacks were also likely intended to show the Soviets the strength of these new weapons before the Cold War that began soon after. Up to 200,000 people are believed to have perished in the attacks, and even more had to struggle with the consequences of the explosions long after.

The fight against nuclear weapons
Although nuclear weapons have not been used since 1945, the major military powers of the world have a number of such bombs in their arsenals, especially the United States and Russia. These weapons can wipe out humanity many times over in the event of a nuclear war, and there is always the risk that a nuclear weapon will explode by mistake. Many nations of the world have signed the United Nations Treaty on the Prohibition of Nuclear Weapons. Iceland is not in that group, as all NATO member states have refused to do so as nuclear weapons are an important part of their military strategy.

The candlelight vigil
This yeah peace activists will gather at the south-west end of the Pond at 22:30 on Nagasaki Day, August 9. Candles are sold locally for 1,000 ISK. After a short speech, the candles are floated on The Pond to remember the victims of the attacks in 1945 and to reaffirm the demand for a world without nuclear weapons.

Kort af Tjörninni með staðsetningu kertafleytingarinnar merkta inn á

Ályktun SHA um þingsályktunartillögu um stefnu um stuðning Íslands við Úkraínu 2024–2028.

By Ályktun, Í brennidepli

Utanríkisráðherra hefur lagt fyrir Alþingi þingsályktunartillögu um stefnu um stuðning Íslands við Úkraínu 2024–2028, sem allt stefnir í að senn verði samþykkt á Alþingi.

Í þessarri stefnu felst sú kúvending á stefnu Íslands að hverfa frá því að taka ekki beinan þátt í styrjöldum með fjármögnun eða öðrum hernaðarstuðningi. Þótt þessi stefna sé nú fyrst borin upp á Alþingi, eru fulltrúar Íslands búnir að fylgja henni í raun og kom það m.a. fram í samþykkt yfirlýsinga á leiðtogafundi NATO í Vilníus í júlí 2023, þar sem samþykkt var margvísleg hernaðarþátttaka í stríðinu í Úkraínu. Þá er þegar í fjárlögum fyrir árið 2024 gert ráð fyrir 1 milljarðs kr. efnahags- og mannúðarstuðningi við Úkraínu með vinstri hendi, en jafnframt að leggja svo með hægri hendi fram 750 milljónir til viðbótar til hernaðarstuðnings sem brýtur niður efnahag og mannslíf.

Í stefnu þessari er líka bein hvatning til íslenskra fyrirtækja um að flytja hergögn og að framleiða vörur fyrir heri. Þar á eftir eru beinar tillögur sem leiða til að hlutleysi íslensks björgunarliðs verði ógnað ef stríð geysar, með því tengja þær stríðsrekstri á þann hátt að fela Landhelgisgæslunni að þjálfa erlenda sjóliða og einnig að falast eftir búnaði frá íslenskum neyðarviðbragðsaðilum.

Í greinargerð með nýju stefnunni er vitnað til gildandi Þjóðaröryggisstefnu fyrir Ísland, þar sem sé kveðið á um að „tryggja víðtæka öryggishagsmuni Íslands með virku alþjóðasamstarfi á grundvelli alþjóðalaga og með friðsamlega lausn deilumála, afvopnun, virðingu fyrir lýðræðislegum gildum, mannréttindum og réttarríkinu, jafnrétti kynjanna og baráttu gegn ójöfnuði, hungri og fátækt að leiðarljósi.“ Hin nýja stefna slekkur á þessu leiðarljósi, því í henni er hvergi að finna neinar aðgerðir sem stefna að friðsamlegri lausn deilumála eða afvopnun, ekki einu sinni vopnahlé. Þvert á móti er þar lagt til að styðja ófriðsamlega lausn.

Á Íslandi er skiljanlega ríkur stuðningur við íbúa Úkraínu eftir hernaðarinnrás Rússlands og hernám hluta Úkraínu. SHA lýsa stuðningi við að veita íbúum Úkraínu mannúðaraðstoð og að veita þeim sem hingað leita vegna stríðsins hæli meðan þess er óskað. Þá styðja SHA líka að Úkraínu verði veittur pólitískur stuðningur og einnig stuðningur til enduruppbyggingar innviða landsins með því að koma atvinnulífi, mannlífi og stjórnarháttum sem fyrst í gott horf að stríðinu loknu. SHA hafna hins vegar alfarið öllum aðgerðum og fjármögnun Íslands á stríðsrekstri í Úkraínu.

Allur sá hluti þessarar þingsályktunatillögu Alþingis og greinargerðarinnar með henni sem lýtur að þátttöku Íslands í hernaði í Úkraínu, vanvirðir bæði samþykkta þjóðaröryggisstefnu fyrir Ísland og þau gildi sem Ísland hefur haft í heiðri um að vinna að friði og taka ekki þátt í stríði. Þar er á ósvífinn hátt verið að vefja hernaðarþátttöku inn í sáraumbúðir.