Skip to main content
Monthly Archives

January 2020

kjúklingaréttur

Janúarmálsverður í Friðarhúsi

By Viðburður

Bræðurnir Friðrik Atlason og Gísli Hrafn Atlason sjá um janúarmálsverð friðarhúss. Í boði verður kjúklingagúmmelaði friðarhöfðingjans og grænmetisréttu sýrlenska stríðsandstæðingsins með hrísgjónum friðarhreyfingarinnar og hinu dýrlega brauði mótmælanda brauðmolakenningarinnar. Á eftir verður boðið uppa kaffi og með því.

Menningardagskrá kvöldsins er upplestur tveggja höfunda. Guðrún Inga Ragnarsdóttir, les úr nýrri bók sinni Plan B, sem er fyrsta bók ársins og
Aðalsteinn Eyþórsson segir okkur frá sjálfstæðu sauðfé. Hér mætast andstæður, tvífætlingar í borg og fjórfætlingar í náttúrunni.

No war on Iran

Höfnum stríði við Íran

By Í brennidepli
Guttormur Þorsteinsson

Laugardagurinn 25. janúar var helgaður alþjóðlegum mótmælum gegn stríði við Íran. Spennuna á milli Írans og Bandaríkjanna má rekja að minnsta kosti aftur til byltingarinnar 1979 en nú er sérstaklega ófriðvænlegt eftir að forseti Bandaríkjanna lét ráða af dögum einn æðsta ráðamann Íran, hershöfðingjann Qasem Soleimani, í heimsókn hans til Írak í byrjun árs. Mesta stríðshættan er mögulega liðin hjá eftir tiltölulega hófstiltar hefndaraðgerðir Írana en það kraumar enn í ófriðarlogunum.

Þetta er mikil afturför frá því að kjarnorkusáttmálinn á milli Íran, Bandaríkjanna, Rússlands, Kína og evrópsku stórveldanna var undiritaður árið 2015 en það var eitt stærsta skrefið í friðarátt í Miðausturlöndum síðustu áratugi. Hann hefði heft útbreiðslu kjarnorkuvopna í heimshlutanum um fyrirsjáanlega framtíð og lagt grunninn að friðsamlegum samskiptum Írans við Vesturlönd. Þörfin var brýn eftir þá óöld sem innrás Bandaríkjanna í Írak 2003 olli á svæðinu.

Því miður var þeim samningi kastað út í hafsauga af núverandi stjórnvöldum Bandaríkjanna þvert á vilja annarra samningsaðilla. Eftir að hafa þannig stimplað sig út úr samningaviðræðum settu þau á enn harðari refsiaðgerðir án þess að bjóða upp á nokkra raunhæfa leið fyrir Íran út úr þeim. Þessi stefna Bandaríkjanna er ávísun á stigmagnandi átök.

Þrátt fyrir ögranir eins og drónaárásina á Soleimani virðist Donald Trump ekki hafa skýr markmið um stríð við Íran en í svona spennuástandi geta slys eða frekari ögranir á báða bóga auðveldlega breyst í alsherjarstríð. Dauði 176 farþega og áhafnar í flugi PS752 sem var skotið niður af Írönum fyrir mistök er svo sorglegt dæmi um hvað getur gerst við þessar aðstæður. Afleiðingarnar af stríði yrðu svo enn alvarlegri, milljónir saklausra borgara gætu fallið og Persaflói sem þriðjungur af olíuútflutningi heimsins fer um yrði að vígvelli þar sem ótal olíuskip og olíumannvirki yrðu skotmörk íranskra flugskeyta og Bandarískra sprengjuflugvéla.

Líkurnar aukast líka á því að Íran þrói kjarnorkuvopn ef það lítur út eins og eina leiðin til að tryggja sig gegn árásum Bandaríkjanna. Þá er hætt við að fleiri ríki eins og Sádi-Arabía fylgi á eftir, sem eykur enn hættuna á kjarnorkustyrjöld.

Fjölmörg friðarsamtök í Bandaríkjunum og víðar standa að mótmælum gegn stríði við Íran núna á laugardaginn og vonandi verða þau fyrirbyggjandi. Endurtökum ekki glæpsamleg mistök Íraksstríðsins en hlustum á mótmælendur sem krefjast friðar. Íslensk stjórnvöld gætu lagt sitt lóð á vogarskálarnar með því að samþykkja sáttmála um kjarnorkuafvopnun og með því að beita sér fyrir friðsamlegum lausnum á deilumálum og gegn drónáárásum án dóms og laga.

Guttormur Þorsteinsson

Friðarganga á Þorlákmessu

Ávarp Drífu Snædal á Þorláksmessu

By Fréttir
Drífa Snædal

Kæru friðarsinnar,

Friður og lýðræði eru í mínum huga nánar systur og verða ekki aðskildar svo vel sé. Og það er áhyggjuefni að lýðræði á undir högg að sækja víða í heiminum og jafnvel hér innanlands. Þegar einn valdamesti maður heims reynir að hlutast til um kosningar, þegar minnihlutahópar eru fangelsaðir og þaggaðir, þegar skipan dómara er pólitísk og þegar fjölmiðlar eru múlbundnir er hætta á ferð. Þá er ekki einungis verið að vega að trausti og undirstöðum lýðræðisins heldur svipta fólk möguleika á áhrifum og réttum upplýsingum til að taka ákvarðanir. Því það er ekkert sem skapar ófrið eins og þegar misfarið er með völd. Það er því hið eilífa verkefni í stóru og smáu að gæta þess að allir hafi rödd og þegar orðin og aflið nær ekki í gegn þá þarf að ljá þeim veikradda rödd.

Þetta er jafn satt inni á heimilum eins og í stærsta samhenginu. Ég hef notið þeirra forréttinda að ferðast til Palestínu í tvígang og hitta þar fólk sem berst fyrir frelsi og gegn kúgun. Að vera í návígi við kerfisbundna niðurlægingu heillar þjóðar þar sem markvisst er dregið úr möguleikum til sjálfsbjargar á hverjum degi setur valdníðslu í alveg nýtt samhengi. Fólk er svipt heimilum sínum, gert erfitt fyrir að vinna og sjá fyrir sér og örlög heillar þjóðar er ekki í höndum hennar sjálfrar heldur herveldis með stuðningi stóra bróður í vestri. Það sem heillaði mig mest er staðfesta allra sem ég hitti í Palestínu að leita friðsamlegra lausna og há friðsamlega frelsisbaráttu. Því þó reynt sé að draga upp mynd af hryðjuverkamönnum í hverju horni í Palestínu þá er sannleikurinn sá að gríðarleg orka fer í að kenna börnum um frið og reyna að koma í veg fyrir að þó þú upplifir niðurlægingu og kúgun kynslóð fram af kynslóð þá felst lausnin ekki í vopnaðri baráttu. Og það þarf stöðuga baráttu fyrir friði því það er ekki sjálfgefið að fólk velji leið friðarins undir kúgun. Það sem styrkir friðsamlega baráttu Palestínuþjóðarinnar er vitneskjan um hauka í horni í alþjóðasamfélaginu. Að vita að þú stendur ekki ein, hvort sem er manneskjan eða heil þjóð. Að fleiri sjá okið og kúgunina og eru til í að berjast með þér. Það er því lóð á vogarskálar friðar að beita sér gegn kúgun og misrétti hvort sem er heima eða heiman.

Og það er verk að vinna hér í okkar samfélagi. Mótmæli víða um lönd færa okkur heim sanninn um að aukið misrétti ógnar friði og það er í raun stórhættulegt að vinna gegn jöfnuði. Hugmyndin um að við eigum að fagna og samgleðjast þeim ofurríku og passa okkur að vera ekki afbrýðisöm lést í hruninu en sumir hafa ekki frétt af andlátinu. Þegar einn maður græðir á einu ári það sem tekur verkafólk margar starfsævir að vinna sér inn er bara réttlátt og sanngjarnt að vera reið, efast um dómgreind ráðamanna og krefjast aukins jöfnuðar. Því ef þeirri sanngjörnu kröfu er ekki mætt er ekki aðeins heill einstaklinganna í hættu heldur samfélagsins alls. Það býr til vantraust og þá vissu að þú búir við ranglæti og óöryggi. Við þurfum að breyta en við skulum líka vera viss um hvernig við ætlum að breyta og hvað þarf að taka við. Ef við stefnum ekki í sömu átt jöfnuðar og lýðræðis er hætt við að öfl sem nærast á óvissu og reiði nái undirtökunum. Öfl sem við sjáum víða um veröld og eru tilbúin til að ala á útlendingaandúð og kvenfyrirlitningu. Öfl sem gæta aðeins að frelsi fárra en ekki fjöldans sem búa til óöryggi.

Að búa ekki við öryggi er að búa við ófrið og það getur verið jafn skelfileg staða fyrir fólk að búa við stríðsástand eins og að þurfa að óttast öryggi af hálfu heimilismanna. Það er eitt af því sem baráttan fyrir kvenfrelsi hefur kennt okkur; að öryggi snýst ekki bara um heimspólitíkina heldur ekki síst um öryggi í nærumhverfinu, á heimilinu og á vinnumarkaðnum. Og það eru svipaðir kraftar á ferð sem skapa ófrið landa á milli og einstaklinga á milli. Að styrkja eigin stöðu, að búa til óöryggi og óvissu og taka til sín völd í kaótísku ástandi. Það er gömul aðferð og ný þegar styrkja á eigin völd að etja saman ólíkum hópum og jafnvel þjóðum. Þess vegna verður mælikvarðinn á að við séum á réttri leið í átt að jöfnuði og friði alltaf hvort hagsmuna allra sé gætt. Hvort lýðræðið sé eflt í leiðinni og hvort lífsgæði fjöldans sé tekin fram yfir hagsmuni fárra. Sem betur fer eru svo miklu fleiri sem hugsa þannig en ekki og um leið og válynd veður eru í lofti fara hreyfingar sem vilja frið og sanngirni vaxandi líka. Virðing fyrir umhverfi okkar og vissa um að jöfnuður sé eina leiðin fram á við verður sterkara stef með hverjum deginum og það er fullt tilefni til bjartsýni ef við vitum hvað ber að varast.

Kæru friðarsinnar,

Takk fyrir að sýna mér þann heiður að fá að ávarpa ykkur, ég óska ykkur gleðilegrar hátíðar og friðar og vona að nýtt ár beri í skauti sér jafnrétti og jöfnuð, lýðræði og frið fyrir okkur öll.

Gleðilega hátíð!