Friðarhorfur í Búrúndí

By 06/10/2005 October 29th, 2005 Uncategorized

Það virðist vera hægt að lesa um endalaust af hörmungum í fjölmiðlum heimsins. Þjóðarmorð hér og borgarastríð þar. Heimurinn lokar gjarnan augum fyrir þessu, enda sjaldnast einhver skemmtilesning á ferð. En þá fyrst þegar friður kemst á þá gleymir heimsbyggðin aljgörlega því landi sem hafði verið stríðshrjáð. Styrkir hætta að berast eða berast seint og fjölmiðlar nenna vart að nefna það sem vel fer.

Búrúndí er lítið land með um 7 milljónir íbúa. Landið er í miðri Afríku, sunnan við Rúanda, vestan við Tanzaníu og austan við lýðveldið Kongó. Þjóðernisskiptingin er svipuð og í Rúanda, meirihlutinn eru Hútúar en minnhlutinn Tútsar sem þó hafa farið með völdin í landinu frá sjálfstæði þess 1962. Skipting milli Hútúa og Tútsa var aldrei formleg fyrr en nýlenduveldin komu og fannst þægilegra að stjórna landinu með minnihluta og aðgreindu þess tvo hópa vel. Ýttu þar með undir misskiptingu og hatur.

Árið 1993 varð Ndayde fyrsti lýðræðislega kjörni forsetinn í Búrúndí, hann var Hútúi. Illu heilli héldu Tútsar þó áfram völdum í hernum og eftir einungis 100 daga í stjórn réðu þeir forsetann af dögum. Hútúar víðsvegar um landið réðust þá á Tútsa í bæjum og þorpum. Seinna kom síðan herinn að hefna og drap þá Hútúa. Þessi vítahringur hélt áfram allt til 2001 þegar svokölluð valdaskiptstjórn tók til starfa og árið 2003 gekk helsta skæruliðasveit Hútúa, FDD, í þetta samstarf. Þarna skipta tveir þjóðflokkarnir með sér helstu völdum landsins og hefur verið hinn sæmilegasti friður frá 2003.

Árið 2005 var svo loks kosið um stjórnarskrá árið 2005 þar sem yfir 90% þjóðarinnar kaus og níu af hverjum tíu sem kusu sögðu; já, við henni. Margir myndu vilja sjá svo góða kosningaþáttöku í sínu landi. Í stjórnarskránni er meðal annars samþykkt að hleypa af stokkunum tveim nefndum til þess að rannsaka hvað gerðist í borgarastríðinu og fá réttlætinu framfylgt. Nefndirnar heita á ensku Truth and Reconciliation Commission (TRC) og International Commission for the Judicial Inquiry (ICJI).

Í vor var svo kosið þings og vann FDD, hútúar, þó nokkurn meirihluta á þinginu. Forsetinn var svo kosinn 26.ágúst 2005 og er það Hútúinn, Pierre Nkurunziz. Til þess að halda valdaskiptingunni valdi hann Tútsa sem varforseta.

Nýkjörni forsetinn hefur lagt mikla áherslu á menntun og eru nú 550.000 börn á skólabekk, það er um 300.000 fleiri heldur var áður var í tíð borgarastríðsins. Fyrir 2008 vonast hann til þess að vera búinn að bæta við 350 skólum víðsvegar um landið, til þess að bæta menntun landsins sem áður hefur veirð vanrækt.

Nkurunziz hefur minnkað reisukostnað stjórnarmanna í ríkisstjórninni, bannað óþarfa ferðalög nema ef beinn ávinningur kemur í hlut Búrúndí. Í lok september ákvað hann að hætta við innflutning nýrra ráðherrabíla þar sem þeir væru of fínir, dýrir og eyddu of miklu bensíni. Ekki væri réttlætanlegt að kaupa rándýra inn í land þar sem almenningur lifði á undir 0.75 bandarískum sentum hvern dag.

Það þarf samt að huga að ýmsu í Búrúndí. Þau héruð sem hvað verst fóru í borgarastríðinu er mið-og norður héruðin, en þau hafa iðullega verið brauðkarfa landsins. Þurrkar undanfarið ár hefur líka orsakað að um tvær milljónir íbúa landsins munu þurfa mataraðstoð. Friðurinn orsakar líka að fólk vill snúa frá flótta sínum til fyrri heima. Árið 2004 sneru til baka 90.000 manns, þetta fólk þarf að fæða og klæða ásamt því að úthluta landi.

Torfi Stefán Jónsson