Í aðdraganda Alþingiskosninga 2007 sendi miðnefnd SHA spurningalista til íslensku stjórnmálaflokkanna, þar sem þeir voru inntir eftir afstöðu sinni til öryggis- og friðarmála.

Svör bárust frá fjórum framboðum. Frjálslyndi flokkurinn benti á stefnuskrá sína en sagðist ekki hafa tíma til að svara spurningunum. Engin viðbrögð bárust frá Sjálfstæðisflokki þrátt fyrir ítrekanir. Svörin við spurningalistanum hafa þegar birst í Dagfara, en verða sömuleiðis sett hér á Friðarvefinn á næstu dögum.

1. Spurning
Hver er afstaða framboðsins til varnarsamnings Íslands og BNA? Er framboðið hlynnt því eða andvígt að samningnum verði sagt upp?

Svar Framsóknarflokksins (Sæunn Stefánsdóttir, ritari Framsóknar, svaraði fyrir hönd flokksins):

Framsóknarflokkurinn er andvígur því að varnarsamningi Íslands og
Bandaríkjanna frá árinu 1951 verði sagt upp. Varnarsamningurinn við Bandaríkin hefur þjónað tilgangi sínum í áranna rás og eru varnarskuldbindingar Bandaríkjanna, sem í samningnum felast, sérstaklega mikilvægar herlausri þjóð. Það er frumskylda stjórnvalda að gera ráðstafanir svo verja megi land og borgara þess gegn utanaðkomandi vá. Varnarsamningur Íslands og Bandaríkjanna gegnir þar veigamiklu hlutverki og með undirritun varnarsamkomulags milli ríkjanna í október á síðasta ári var gildi hans enn áréttað.

Svar Íslandshreyfingarinnar:

Íslandshreyfingin Lifandi land er andvíg því að segja upp varnarsamningnum við Bandaríkin. Varnarsamningurinn hefur frá 1951 verið trygging fyrir öryggi Íslands á viðsjárverðum tímum og sannaði gildi sitt með öflugu eftirliti Bandaríkjamanna í lofthelgi Íslands á dögum kalda stríðsins. Gildi varnarsamningsins hefur ekki minnkað þótt að þörfin fyrir veru bandarískra herflugvéla hér á landi hafi lokið eftir fall Sovétríkjanna og lok kalda stríðsins og herstöðinni í Keflavík hafi verið lokað. Það er skylda íslenskra stjórnvalda að tryggja öryggi landsmanna og þótt að í augnablikinu séu ekki til staðar neinar áþreifanlegar ógnir frá hendi annars ríkis þá geta veður skipast fljótt á lofti.

Svar Samfylkingarinnar:

Við höfum ekki lagt til uppsögn varnarsamningsins.

Svar Vinstrihreyfingarinnar – græns framboðs:

Vinstrihreyfingin – grænt framboð hafði það frá upphafi á stefnuskrá sinni að Ísland yrði herlaust land og engar herstöðvar skyldu leyfðar í landinu. Nú hefur það góðu heilli gerst að Bandaríkjaher er horfinn af landi brott. Vinstrihreyfingin – grænt framboð telur rétt að kasta fyrir róða öllum leifum þess úrelta ástands sem grundvallaðist á svokölluðum „varnarsamningi” við Bandaríkin, og þá ekki síst plagginu sjálfu.

Vera hersins á Íslandi jók aldrei á öryggi þess, heldur var hann þvert á móti skotmark, hvort heldur litið er til tímabilsins fyrir eða eftir 1990. Tilraunir ríkisstjórna síðustu 15 ára til að halda í herstöðina á Miðnesheiði og lengja lífdaga áðurnefnds samnings, voru Íslandi ekki til framdráttar og leiddu á endanum til eins dapurlegasta atburðar sem orðið hefur í utanríkismálum landsins frá lýðveldisstofnun, þ.e. stuðnings ríkisstjórnarinnar við innrás Bandaríkjamanna og Breta í Írak.

Munið 1. maí kaffi Samtaka hernaðarandstæðinga í Friðarhúsi frá kl. 11. Setið verður að spjalli fram að kröfugöngu, sem leggur af stað frá Hlemmi kl. 13:30.

Samtök herstöðvaandstæðinga, nú hernaðarandstæðinga (SHA), hafa löngum verið áberandi með boðskap sinn fyrir friði og gegn heimsvaldastefnu á baráttudegi verkalýðsins, 1. maí. Það hefur farið í taugarnar ýsmum, en við látum okkur það í léttu rúmi liggja enda er augljóst að hernaður og heimsvaldastefna koma fyrst og fremst niður á hinni vinnandi alþýðu og auk þess veit það hver sá sem hefur eitthvað kynnt sér sögu verkalýðshreyfingarinnar á heimsvísu að barátta fyrir friði hefur alltaf verið hluti af baráttu hennar, þó svo hún hafi stundum þurft að taka upp vopn til að verjast.

Þessi barátta er ekki síður brýn nú en fyrr. Þess vegna stefnum við að því að gera hana áberandi 1. maí. Þöggun þessa málefnis nú í aðdraganda kosninganna kallar enn frekar á að við minnum á okkur nú rétt fyrir kosningar.

Þess vegna er ætlunin að koma saman í Friðarhúsinu á horni Njálsgötu og Snorrabrautar mánudagskvöldið 30. apríl kl. 8 og útbúa kröfuspjöld til að bera í kröfugönginni í Reykjavík 1. maí. Félagar í SHA og aðrir áhugasamir eru hvattir til að koma og leggja hönd á plóginn. Málning verður á staðnum en ekki væri verra ef menn gripu með sér pensil.

Svo minnum við á hið hefðbundna morgunkaffi SHA 1. maí. Það verður að sjálfsögðu í Friðarhúsinu, húsið verður opnað kl. 10:30, samkoman hefst formlega kl. 11 en húsið verður auðvitað opið og kaffi á könnunni framundir það að fylkt verður liði undir rauðum fánum og kröfum um bætt kjör og frið í heimi.

Eftir Erling Folkvord borgarfulltrúa Rauða kosningabandalagsins í Osló

Aths. þýðanda: Eftirfarandi grein birtist í norska dagblaðinu Dagbladet 26. apríl 2007 í tilefni af utanríkisráðherrafundi NATO, sem var haldinn þar dagana 26.-27. apríl. Af þessari grein Folkvords sést berlega hversu nauðsynlegt er að segja skilið við NATO. Jafnvel þótt hér verði mynduð rauðgræn ríkisstjórn eftir kosningar, þá verður hún samábyrg vegna stríðsaðgerða og glæpaverka NATO svo lengi sem hún gengst ekki fyrir úrsögn Íslands úr NATO.

Þegar rauðgrænu utanríkis- og varnarmálaráðherrarnir okkar hitta nú sína stríðandi kollega í Osló eru liðin átta ár síðan NATO fór fyrst í stríð sem NATO.

NATO-ráðið, sem nú er samankomið á Oslo Plaza, kom saman vorið 1999 meðan sprengjurnar eyðilögðu Radio Belgrad. Á þeim fundi samþykkti það nýja hernaðaráætlun sem markaði endalok NATO sem varnarbandalags. Í 24. grein samþykktarinnar segir að ekki aðeins „hryðjuverk, skemmdarverk og skipulagðir glæpir“ geti ógnað NATO-löndunum heldur einnig „stöðvun mikilvægra forðaflutninga“. Ráðherrarnir hafa ekki sagt opinberlega hverskonar forðaflutningar geti orðið til þess að NATO fari í stríð.

Árið 1999 tók NATO sér stöðu sem hernaðarleg heimslögga. Samkvæmt hernaðaráætluninni á NATO að geta brugðist hernðarlega við slíkum ógnunum ekki bara „í og kringum Evró-Atlantshafssvæðið“ heldur líka „á öðrum heimssvæðum“.

Í 59. grein segir að NATO eigi að vera til þess fært að hefja hernaðaraðgerðir á svæðum „þar sem búast megi við litlum eða engum stuðningi frá heimamönnum“. Herliðið þurfi að „geta varið sérhvert svæði, sem er ógnað, og sett upp fjölþjóðlegt lið þegar og þar sem það er nauðsynlegt“. Með venjulegu orðalagi: Norskir hermenn eiga að taka þátt í árásarstríði og hernámi. Þeir sem á fimmta áratug síðustu aldar stóðu að slíkum aðgerðum í Noregi kölluðu sig Wehrmacht, varnarafl. Þrátt fyrir þetta fína orð höfðu þeir „lítinn eða engan stuðning frá heimamönnum“.

Stuttu eftir að NATO og Noregur unnu stríð gegn Júgóslavíu árið 1999 lagði ríkisstjórn Kjell Bondeviks fram skýrslu til Stórþingsins, „Aðlögun norska hersins að þátttöku í alþjóðlegum aðgerðum“. Skýrsla til Stórþingsins nr. 38 (1998-99) var lögð fram af ríkisstjórn Bondeviks 4. júní 1999. Skilaboðin voru skýr: Noregur skyldi búa sig undir að taka þátt í fleiri stríðsaðgerðum utan gamla NATO-svæðisins. Jens Stoltenberg, sem varð forsætisráðherra áður en Stórþingið tók þessa skýrslu til umræðu, studdi þessar stríðsáætlanir. (Jens Stoltenberg er formaður Norska verkamannaflokksins, sem hefur verið í ríkisstjórn með Sósíalíska vinstriflokknum og Miðflokknum síðan í september 2005, en ríkti sem minnihlutastjórn frá mars 2000 til október 2001 – aths. þýð.)

Þegar NATO-ráðið ákvað í október 2001 að styðja árás Bandaríkjanna á Afganistan, sem stríddi gegn þjóðarrétti, sagði forsætisráðherrann:

„Þetta er söguleg ákvörðun sem undirstrikar hinn sterka samhug í NATO. (…) Í fyrsta sinn tekur NATO ákvörðun á grundvelli þess sem er sjálfur kjarninn í bandalaginu, að líta skuli á árás á eitt land sem árás á þau öll.“ (Yfirlýsing Stoltenbergs í fréttatilkynningu 182/2001 frá skrifstofu forsætisráðherra 4. október 2001.

Hvorki Bondevik né Stoltenberg hafa getað andmælt með rökum hinni hárréttu fullyrðingu Ståle Eskelands lagaprófessors um að „það lá ekki fyrir nein heimild frá Öryggisráði Sameinuðu þjóðanna um árásina á Afganistan“. (Fyrirlestur Ståle Eskelands í Oslo Militære Samfund 6. október 2003). Norskir ráðherrar eru ekki uppteknir af því hvort formsatriðum Sameinuðu þjóðanna er fullnægt áður eða eftir að þeir fara í stríð. Þeir fylgja stríðsáætlunum NATO og hinir rauðgrænu senda norskar sérsveitir til þess sem Kristin Halvorsen (fjármálaráðherra og formaður Sósíalíska vinstriflokksins – aths. þýð.) kallar „vörn Kabúl“.

Statoil (norska olíufyrirtækið sem er að mestu í ríkiseigu, stærsta fyrirtæki Noregs – aths. þýð.) hefur fjárfest mikið í „lífsnauðsynlegum auðlindum“ í Aserbaídsjan. Gróðinn er himinhár. Svo lengi sem hin spillta Alijev-ætt hefur völdin í landinu gengur allt vel hjá Statoil og Noregi. En svo spillt ríkisstjórn er ekki örugg í svo fátæku landi.

Að því gæti komið að völdin í Aserbaídsjan falli í hendur ríkisstjórnar sem vill byggja upp sitt eigið land í staðinn fyrir gróða vestrænna olíufélaga. Gerist það, þá gæti ein af næstu stríðsaðgerðum NATO falist í að hindra „stöðvun mikilvægra forðaflutninga“ frá olíulindum Statoil og BP undir Kaspíahafinu.

Einar Ólafsson þýddi