Stefán Pálsson

Eftirfarandi ávörp voru afhent fulltrúum norskra, bandarískra, danskra og íslenskra stjórnvalda við mótmælaaðgerðir gegn heræfingum NATO 14.ágúst 2007:

Til norske myndigheter angående militærövelser i Island

Da den amerikanske hær ble fjernet fra Island høsten 2006 var det et skritt mot å fjerne all utenlandsk militærmakt fra landet. Det er uakseptabelt at en rekke land nå sender soldater til militære manøvre i Island.

Selvom den norske hær ikke er den blodigste, så kommer den nå til Island som en del av den globale militærmakt som truer freden i verden. NATO har blitt en stadig mer offensiv militærallianse. USA og NATO har í de siste årene drevet blodige kriger i Afganistan og Irak og USA er en imperialistisk militærmakt flekket av blod fra Vietnam, Mellom-Amerika, Afganistan, Irak og en rekke andre land og regioner over hele verden.

Vi ønsker fortsatt et godt samarbeide mellom Island og Norge, men vi ønsker ikke militære besøk fra Norge eller andre land. Vi sier nei til alle militære øvelser og alt militær nærvær på Island.

Reykjavik 14. 8. 2007
Samtök hernaðarandstæðinga

——————————

Message to the authorities of The United States of America

We sharply denounce the existing military maneuvers of the US and other armies in Iceland. Closing of the military base in Keflavik Airport last year was meant to open up for the end of US military activity in Iceland.

United States of America is the most brutal terrorist state of the world today responsible for the deaths of millions of people as well as causing unbelievable destruction and poverty in Iraq, Afghanistan and numerous other countries. The US ruling cliques are aiming to take control of the whole world in order to take over its wealth, along with savage oppression of its own people.

We say NO to any kind of military presence of the United States of America in Iceland.

Reykjavik 14. 8. 2007
Samtök hernaðarandstæðinga

——————————

Til danske myndigheder angående militærövelser i Island

Da den amerikanske hær blev fjernet fra Island efteråret 2006 var det et skridt mod at fjerne al udenlandsk militærmagt i landet. Det er uacceptabelt at en række lande nu sender soldater til militære manövre i Island.

Den danske hær har blodige hænder fra den ulovlige invasionskrig mod Irak som har kostet hundrede tusinder af menneskeliv, opløst al infrastruktur i landet og drevet millioner på flugt. På den måde har den danske hær bidraget til total forarmelse og elendighed af det irakiske folk og optrådt som folkefjendtlig faktor på den internationale arena. Den danske hærs tilstedeværelse er derfor ikke ønsket i Island.

Reykjavik 14. 8. 2007
Samtök hernaðarandstæðinga

——————————

Ávarp til íslenskra stjórnvalda – Samtök hernaðarandstæðinga mótmæla heræfingum á Íslandi

Þegar bandaríski herinn yfirgaf Miðnesheiði síðastliðið haust var það skref í þá átt að losa landið við erlendan her á friðartímum. Það er því skref aftur á bak að bjóða þeim sama her og fleirum til heræfinga hér á landi. Ekki síst þegar öll þátttökuríkin hafa blóðugar hendur af glæpsamlegri innrás og stríði gegn Írak og Afghanistan. Þetta eru alröng skilaboð til umheimsins og þvert á nauðsynlegt uppgjör við ranga stefnu íslenskra stjórnvalda varðandi Íraksstríðið.

Samtök hernaðarandstæðinga mótmæla heræfingunum og öllum erlendum hernaðarumsvifum í landinu og krefjast þess að þeim linni þegar í stað.

Reykjavík 14. 8. 2007
Samtök hernaðarandstæðinga

Steinunn Þóra Árnadóttir flutti ræðu fyrir framan danska sendiráðið í gær. Hún fylgir hér á eftir:

Kæru félagar,

Yfirleitt er ánægjulegt að fara í gönguferðir um miðbæjarsvæðið á blíðviðrisdögum. Það þarf þó sérdeilis mikla Pollýönnu-lund til þess að finna eitthvað við tilefni gönguferðar okkar í dag sem talist getur gleðiefni.

Enn einu sinni eru haldnar hér heræfingar, æfingar sem klæddar eru í fallegan búning með fagurgala um það að við séum að „sýna hæfni okkar til að vinna saman“ eins og haft er eftir Thomas F. Hall aðstoðarvarnarmálaráðherra Bandaríkjanna í Fréttablaðinu í dag.

Enn einu sinni er orðskrúð og áhersla á tæknileg útfærsluatriði notuð til að drepa umræðunni á dreyf. Fjöldi þyrlna og orustuþotna sem taka þátt í darraðadansinum eru tíunduð, sem og það hvernig loftbardagar – án byssuskota! – verða sviðsettir.

Allri umræðu er vísvitandi haldið á tæknilegum nótum en það að einskorða alla umfjöllun við tæknileg atriði og framkvæmd á tæknilegum hlutum losar einmitt ráðamenn að miklum hluta undan því að fjalla um þær beinu afleiðingar sem stríð og hernaður – sem eru einmitt þættir nátengdir heræfingum – hafa í för með sér. Eins og það að fólk sé drepið, heimili lögð í rúst og stoðkerfi samfélaga brotin niður.

Á þetta höfum við friðarsinnar bent áratugum saman – en alltaf skulu fylgismenn hernaðarhyggjunnar vera samir við sig og halda umræðunni fjarri hinum raunverulegu afleiðingum vígbúnaðarins .

Nú sem endranær mótmælum við þessu vopnabrölti og minnum á það að aðrar og heilbrigðari leiðir eru færar í alþjóðasamvinnu en þær að æfa um leið manndráp og limlestingar. Ef ráðamenn skortir hugmyndir um það hvernig best sé að bera að sig að í slíkum samskiptum erum við boðin og búin til ráðlegginga.

Kære amerikanske, nordiske og baltiske gæster. Vi Islendinger har lenge sagt med stolt at vi er en nation uden militær. Det beder vi jer om at respektere og holde jeres våben borte fra os. Vi vil gjerne arbejde sammen med jer, men kun i civile omgivelser og uden at træne på samme gang drab og vold mod andre mennesker. Hvis I ikke kan finde ud af det må vi venligst bede jer om at holde jer væk.

Þorvaldur Þorvaldsson, fulltrúi í miðnefnd SHA, flutti ræðu fyrir framan bandaríska sendiráðið í gær. Hún fylgir hér á eftir:

Félagar.

Líklegastir til að deyja vofeiflega eru mafíumenn. Því nær sem þeir komast guðföðurnum að mannvirðingum og mikilvægi er harðar tekið á hvers konar yfirsjónum og því sem guðföðurnum þykir vafasamt. Og engin linkind viðgengst. Það er veikleikamerki. Eins er það í alþjóðamálunum þar sem stórveldin raða um sig stuðningsríkjum og stjórna þeim m.a. með ógninni um að þau hafi verra af ef þau fara út af sporinu.

Á tímabili kalda stríðsins var reynt að telja okkur trú um að Bandaríkin væru nánast náttúrulegur bandamaður okkar í hernaðar- og öryggismálum. Rökfærslur náðu sjaldnast lengra en svo að hinn möguleikinn væri sá að Sovétríkin næðu yfirráðum yfir landinu. Nú eru þau hins vegar ekki lengur til og enginn tekur alvarlega að Rússland ógni öryggi Íslands, né nokkurt annað ríki nema þá helst Bandaríkin. Bandaríkin hafa hins vegar átt þátt í hverju einasta stríði sem háð hefur verið eftir heimsstyrjöldina. Á þessu tímabili hafa Bandaríkin hins vegar aldrei haft réttlátan málstað í neinum átökum, en komið þeim flestum af stað eða kynt undir í því skyni að þenja út áhrifasvæði sín og sölsa undir sig auðlindir. Samt er haldið áfram að líta á það sem sjáfsagðan hlut að fylgja Bandaríkjunum að málum í einu og öllu jafnvel þó svo sé komið að flestum öðrum en ráðamönnum þessarar þjóðar er ljóst að stefna Bandaríkjanna fer lengra og lengra út í öfgar. Bandaríki Norður-Ameriku eru á alþjóðavettvangi hreinræktað glæpa- og hryðjuverkaríki sem er tilbúið til að leggja heilu samfélögin í rúst og fórna milljónum mannslífa til að freista þess að styrkja stöðu sína.

Viljum við taka þátt í þessu? Nei, við eigum ekki að velja okkur bandamenn eftir því hver ræður yfir mestum vígbúnaði og er því líklegastur til hernaðayfirburða. Við eigum að velja okkur bandamenn sem hafa viðleitni til frelsis, friðar, réttlætis og framfara fyrir alla. Ef slíkir bandamenn finnast ekki þá nær það bara ekki lengra og við verðum að treysta á okkur sjálf þar til breyting verður á. Við eigum ekki að láta þvinga okkur til undirgefni við guðföðurinn af því það sé líklegt til stundarþæginda. Margir hafa farið flatt á því.

Hvort Geir Haarde og Ingibjörg Sólrún og samráðherrar þeirra eiga eftir að lenda í flokki með fyrrverandi vinum Bandaríkjanna ásamt Noriega, Saddam Hussein, Bin Laden og fleirum verður framtíðin að leiða í ljós en við segjum NEI við hvers konar hernaðarumsvifum Bandaríkjanna og annarra Natóþjóða á Íslandi.

Garðar Stefánsson, róttæklingur og hagfræðinemi, flutti ræðustúf fyrir framan norska sendiráðið á mótmælum SHA í dag, 14. ágúst. Ræðan birtist hér í heild sinni:

Kæru vinir,

Ég sem ungur skattgreiðandi – skil ekki þörf íslenskra ráðamanna til að halda heræfingu á Íslandi. Það hefur margt verið sagt og skrifað, en það hefur enginn getað útskýrt fyrir mér af hverju við þurfum að halda flug og sérsveitaræfingu gegn hryðjuverkum.

Hverjar eru líkurnar á hryðjuverkum og hvað eru eiginlega hryðjuverk? Sumir íslenskir stjórnmálamenn hafa gengið svo langt að kalla náttúruverndaraðgerðasinna, sem hlekkja sig við vélar og stoppa umferð, hryðjuverkamenn!

Er það kannski tilgangur æfingarinnar? Að alþjóðlega NATO sérsveitin æfi sig í kringum virkjanir og álver landsins? Miði hríðskotabyssum á alla þá sem á einhvern hátt hlusta á Bob Marley eða minnast á Ghandi!

Hver er þeirra skilgreining á hryðjuverkamönnum? Finnst þeim virkilega náttúrverndaraðgerðasinnar vera hættulegri hryðjuverkamenn en þúsundir manna í herliði Bandaríkjanna sem hafa hlotið heimsfrægð fyrir pyntingar og dráp í Írak?

Erum við bara búin að gleyma Íraksstríðinu?

Þessi heræfing staðfestir pólítískt dugleysi ríkisstjórnarinnar – sem enn hefur ekki axlað ábyrgð á sínum þætti í Íraksstríðinu, þrátt fyrir stjórnarskiptin í vor. Engin hugfarsbreyting hefur orðið meðal íslenskra ráðamanna heldur virðist áframhaldandi stríðsrekstur vera framundan.

Enn fremur blöskrar mér þeir fjármunir sem reiddir eru fram án frekari umræðu eða málalengingar. 45 milljónir! Dýrasta Paintball mót Íslandssögunnar!
Hvaða skilaboð eru verið að senda til íslensku þjóðarinnar? Að það sé ekkert mál að reiða fram 45 milljónir fyrir eina heræfingu á sama tíma og framlög til mannréttindaskrifstofu Íslands eru lækkuð úr 8 milljónum í 2!

Það þykir mér undarleg forgangsröðun. Að setja “ósýnilega” hryðjuverkógn ofar mannréttindum.

Eftir situr hafsjór af ósvöruðum spurningum. Spurningar eins og hvernig eru hryðjuverk skilgreind? Eigum við að fórna mannréttindum til að berjast gegn þessari “hryðjuverkaógn”? Hver er staða mannréttinda á Íslandi? Og hvað í fjáranum borða þessir hermenn eiginlega?

Íslenska ríkið greiðir 45 milljónir fyrir uppihald og gistingu fyrir 300 hermenn, 150.000 krónur á mann í uppihald og gistingu! -Eru þessir menn að baða sig í rauðvíni og rjómaís tólf tíma á dag? Er hver einasta lúxussvíta á landinu uppbókuð, og búið að opna reikning á hótelbarnum?

Satt best að segja hljómar þetta meira eins og tilgangslaust ferðalag 300 hermanna á kostnað ríkisins og saklauss fólks víða um heim heldur en öryggisráðstöfun. Ekki beint hagstæður Túrismi.

Framlag okkar Íslendinga á ekki að snúast um hernaðarbrölt og óhjákvæmileg mannréttindabrot sem slíku fylgir. Það á að snúast um að efla mannréttindi og friðarumleitanir– styðja fórnarlömb árása og flóttafólk, óbreytta borgara.

Mikið vildi ég óska þess að ríkisstjórn Íslands tæki á málefnum stríðs, friðar og mannréttinda með reisn. Ríkisstjórn herlauss lands sem hefur svo margt fram að færa.

eftir Elías Davíðsson

Reykjavík, 14. ágúst 2007 –

Fjölmiðlar greindu í dag frá tvíþættum heræfingum, annars vegar æfingu um svonefndar loftvarnir og hins vegar æfingu gegn hryðjuverkum. Það er eftirtektarvert að fjölmiðlar segja lítið um síðari æfinguna, hvað er verið að æfa og hvers vegna.

Við æfingar af þessu tagi takast iðulega á tveir hópar, annars vegar „óvinurinn“ og hins vegar „verndararnir“. Vegna æfinga gegn hryðjuverkum þarf að kenna öðrum hópnum hvernig á að standa að hryðjuverkum. Hluti af æfingunni er því að kenna mönnum – þ.m.t. sérsveitarmönnum – hvernig sé best að framkvæma hryðjuverk. Þeir verða því einu Íslendingar með fagþekkingu um undirbúning hryðjuverka. Rétt væri að almenningur merki hjá sér nöfn þessara manna, til vonar og vara.

Fáir vita, hins vegar, að stærstu hryðjuverkin nútímans hafa verið unnin í skjóli æfinga gegn hryðjujverkum!

Hryðjuverkin 11. september 2001 voru unnin nákvæmlega á sama tíma og margvíslegar æfingar á vegum bandaríska hersins voru haldnar, m.a. æfing gegn flugvélaránum og æfing gegn flugvélahrapi á byggingu. Herinn lét m.a. beina rafmerkjum um ‘rændar flugvélar’ að hinu borgaralega ratsjárkerfi og villti þannig fyrir flugumferðarstjórum sem héldu í fyrstu að merkin á ratsjánum væru hluti af heræfingum en ekki raunverulegar flugvélar. Þetta leiddi m.a. til þess að flugherinn var svifaseinn og brást ekki í tæka tíð við hinum „raunverulegu“ flugránum. Æfingar af þessu tagi gera þátttakendum einnig kleift að taka þátt í hryðjuverkunum óaðvitandi: Þeir halda að séu aðeins að taka þátt í leiknum hryðjuverkum.

Svipað gerðist þegar sprengjuárásirnar voru gerðar í neðanjarðarbrautunum í London þann 7. júlí 2005. Á nákvæmlega sama tíma að morgni þessa dags stjórnaði öryggisfyrirtækið Visor Consultants æfingu á vegum ótilgreinds fyrirtækisins gegn hryðjuverkaárás sem átti að eiga sér stað einmitt á sömu neðanjarðarstöðvum og raunverulegu árásirnar gerðust. Forstjóri Visor Consultants, Peter Power, sagði útvarpsstöðinni BBC-4 frá þessu síðla dagsins og kvaðst undrandi á þessari „tilviljun“. Hann neitaði hins vegar að greina frá nafni fyrirtækisins sem hann vann fyrir.

Eftir fall Berlínarmúrsins missti NATO tilverugrundvöll sinn. Ráðamenn NATO hafa því ákveðið að smíða sér nýjan óvin. Óvinurinn var fundinn í gervi alþjóðlegs samsæris múslimskra hryðjuverkahópa. Kostir þessa óvinar eru að hann er ósýnilegur og getur falist í hverju landi meðal múslima. Hann getur skotið upp kolli hvar sem er og hvenær sem er, með eldhúshnífi eða kjarnorkusprengju innan klæða, eins og sjálfur djöfullinn. Óvinurinn dulbýr sig sem kennari, læknir eða flugmaður. Slíkur óvinur gerir valdhöfum því kleift að réttlæta aukið eftirlit með borgurunum – því óvinurinn getur verið alls staðar – og þjappa saman vesturlandaþjóðum gegn fjarlægum þjóðum með svipuðum hætti sem Adolf Hitler gerði gagnvart gyðingum.

Það er þó eitt stórt vandamál: Alltof fáir múslímar fást til að stunda hryðjuverk á Vesturlöndum. Í fyrra t.d. dóu um 20.000 manns í almennum morðum í Evrópu. Af þeim dóu nákvæmlega núll manns í hryðjuverkum. Hvernig á NATO, hvernig eiga stjórnvöld Vesturlanda, að viðhalda hryðjuverkaógninni að almenningi ef engin hryðjuverk eru unnin? Því er fljótsvarað. Með því að tæla múslíma til að undirbúa hryðjuverk, eða ef það tekst ekki, að sviðsetja „múslímsk“ hryðjuverk.

Gagnsemi hryðjuverkaæfinga er því tvíþætt: Í fyrsta lagi er verið að kenna sérsveitarmönnum verklag hryðjuverka; í öðru lagi að skapa grundvöll fyrir sviðsett hryðjuverk.

Þeir sem vilja fræðast meira um þessi mál er bent á: www.aldeilis.net

Elías Davíðsson

Safnast verður saman við norska sendiráðið (við Fjólugötu), þriðjudaginn 14. ágúst kl. 17. Þaðan verður gengið að sendiráðum Bandaríkjanna, Danmerkur og loks numið staðar við Stjórnarráðið og húsráðendum á hverjum stað tjáð andstaða íslenskra friðarsinna. Hernaðarandstæðingar eru hvattir til að mæta og mótmæla heræfingunum.

Æfingar af þessum toga eru ekki aðeins aðferð herveldanna til að þjálfa herlið sitt heldur einnig til að staðfesta áhrifasvæði sitt og berast á gagnvart raunverulegum og ímynduðum andstæðingum. Þeim fylgir mengun, ónæði og hætta. Þær eru skaðlegar hagsmunum Íslands og íslensku þjóðarinnar.

Sami Bandaríkjaher og er blóðugur upp fyrir axlir í Írak þjálfar hermenn sína á Íslandi.

Sömu NATO-herir og æfa sig í lofthernaði yfir Íslandi bera ábyrgð á stórfelldu mannfalli meðal óbreyttra borgara í Afganistan – ekki sist með lofthernaði.

NATO á að heita varnarbandalag en hefur aldrei háð varnarstríð. Þvert á móti verður ekki betur séð en að það sérhæfi sig í árásarstríðum.

Milljónatugum af íslensku almannafé er varið til að borga undir erlenda heri á Íslandi.

Síðustu ár hafa íslensk stjórnvöld stigið æ fleiri skref í átt til aukinna hernaðarafskipta á vegum Íslands. Nú þegar ekki er lengur fastaher á Íslandi róa ráðamenn að því öllum árum að hér séu sem tíðastar og mestar heræfingar.

Utanríkisráðherra segir að Ísland sé herlaust land. Samt samþykkir hún að hér komi orrustuþotur fjórum sinnum á ári. Hún segir að Ísland sé utan stórra valdablokka. Samt samþykkir hún veru Íslands í NATO.

ÍSLAND ÚR NATÓ – ENGAN HER!

Sjá Ályktun SHA frá 26. júlí

SHA mótmæla heræfingum á Íslandi. Safnast saman við norska sendiráðið kl. 17.

Samtök hernaðarandstæðinga mótmæla yfirstandandi heræfingum hér á landi og þeirri stefnu íslenskra ráðamanna að gera landið að æfingasvæði fyrir herlið NATO-þjóða.

Safnast verður saman við norska sendiráðið (við Fjólugötu), þriðjudaginn 14. ágúst kl. 17. Þaðan verður gengið að sendiráðum Bandaríkjanna, Danmerkur og loks numið staðar við Stjórnarráðið og húsráðendum á hverjum stað tjáð andstaða íslenskra friðarsinna. Hernaðarandstæðingar eru hvattir til að mæta.

(Myndin hér að ofan er frá mótmælum japanskra hernaðarandstæðinga gegn heræfingum þar í landi.)

Á Akureyri stóðu Samtök hernaðarandstæðinga fyrir kertafleytingu við Minjasafnstjörnina kl. 22.30 fimmtudaginn 9. ágúst í mildu og kyrru veðri. Ávarp flutti Inga Þöll Þórgnýsdóttir, bæjarlögmaður á Akureyri, og í framhaldi af því las Edda Rún Sverrisdóttir, 11 ára, sögu sem alkunn er í Japan, söguna af Sadakó Sasiki. Þátttakendur í aðgerðinni, rúmlega 100, fleyttu að lokum nærri jafn mörgum kertum út í kvöldkyrra tjörnina.

Kæru friðarsinnar

Við erum saman komin til að minnast fórnarlamba kjarnorkuárásanna á japönsku borgirnar Hirosima og Nagasaki, 6. og 9. ágúst árið 1945, fyrir 62 árum.

Kertafleyting til að minnast þeirra hundruða þúsunda saklausra borgara sem létu lífið í þessum grimmilegu árásum er orðin táknræn fyrir friðarbaráttuna.

Friðarsinnar eru ekki eingöngu að minna á hættuna sem stafar af kjarnorkuvopnum, heldur einnig að mótmæla hernaðarbrölti og minnast saklausra borgara sem láta lífið vegna stríðsreksturs hernaðarþjóðanna í heiminum í dag. Margar milljónir manna búa við ófrið og á undanförnum árum hafa verið stríð og átök í um 50 löndum.

Við minnumst þeirra sem hafa látist í Írak og Afganistan, Súdan og Palestínu.

Við hugsum til þeirra sem líða skort og hungur og sem eiga um sárt að binda vegna ógnarástands í stríðshrjáðum löndum.

Við minnumst þeirra kvenna og barna sem hafa liðið þjáningar vegna kynferðislegs ofbeldis sem tengist stríði. Við minnumst Abeer Qassim al-Janabi sem var aðeins 14 ára gömul þegar henni var nauðgað og síðan myrt ásamt fjölskyldu sinni af bandarískum hermönnum í íraska bænum Mahmudiya, í mars sl.

Hugur okkar er líka hjá þeim sem líða fyrir hernaðarbrölt sinnar eigin þjóðar, þegar stór hluti þjóðartekna er nýttur til stríðsreksturs á meðan almennir borgarar líða fyrir lélega heilbrigðisþjónustu eða hafa ekki efni á að mennta börnin sín.

Gerum hvern dag að friðardegi. Verum vakandi og krefjumst svara hver er ástæða þess að 15 manna sérsveit ríkislögreglustjóra tekur þátt í heræfingunni Norður Víkingi, sem fram fer hér á landi dagana 11.-13. ágúst nk.

Þegar orrustuherþotur á óvelkomnum heræfingum rjúfa öræfakyrrðina yfir friðsama landinu okkar og vekja okkur af værum blundi í kyrrlátum firðinum skulum við minna samferðafólk okkar á tilgangsleysið með hernaði og allar þær hörmungar sem stríð leiðir af sér fyrir hinn almenna borgara, konur, menn og saklaus börn.

Börn eru í eðli sínu friðelskandi. Samt sem áður eru leikfangaverslanir yfirfullar af stríðstólum fyrir börn. Á síðustu 10 árum hafa um tvær milljónir barna látið lífið í vopnuðum átökum og fimm milljónir barna hafa særst eða hlotið fötlun. Mörg þeirra hafa orðið fyrir jarðsprengjum sem finnast í meira en 60 löndum. Í minningu þessara barna skulum við ástunda friðaruppeldi og sniðganga stríðsleikföng.

Tökum japönsku stúlkuna Sadakó Sasaki okkur til fyrirmyndar. Sadakó var aðeins tveggja ára gömul þegar kjarnorkusprengju var varpað á Hirosima í ágúst 1945.

Áður en við fleytum kertum á tjörninni og vottum um leið fórnarlömbum sprengjanna virðingu okkar og sameinumst um kröfuna: Aldrei aftur Hirosima! Aldrei aftur Nagasaki!, og endurómum kröfuna um friðsaman og kjarorkuvopnalausan heim, skulum við hlusta á söguna um Sadakó Sasaki í flutningi Eddu Rúnar Sverrisdóttur.

Eftir lesturinn skulum við í þögn kveikja á kertunum og fleyta þeim á tjörninni:

Sasiki fjölskyldan bjó í útjaðri Hirosima þar sem áhrifa sprengjunnar gætti minna en inni í borginni. Þó lifði fjölskyldan ekki öll sprenginguna af, því amma Sadakó dó. Fjölskyldan tók nú til við að búa sér nýtt líf ásamt öðrum sem komust af. Sadakó óx úr grasi samhliða uppbyggingu borgarinnar og var ósköp venjuleg stelpa. Hún var heilbrigð og atorkusöm og mamma hennar sagði að hún hefði verið á hlaupum frá því hún fæddist. Tíu ár voru nú liðin frá því sprengjan féll. Sadakó hafði mikinn áhuga á íþróttum og hún æfði með skólaliðinu undir árlega keppni sem haldin var til minningar um þá sem létust í sprengingunni. Hún var besti hlauparinn í skólaliðinu og hafði sigrað í þessari keppni árinu áður.

Á einni æfingunni leið Sadakó undarlega og hana svimaði. Hún sagði engum frá líðan sinni í nokkrar vikur því hana langaði að vinna hlaupið aftur þetta ár. En dag nokkurn hringsnerist allt fyrir sjónum hennar og hún féll til jarðar. Læknar kváðu upp þann úrskurð að hún væri haldin hvítblæði. Hvítblæði var kallað „kjarnorkuveikin“ því margt fólk sem varð fyrir geislun af völdum sprengjunnar fékk þennan sjúkdóm.

Sadakó var flutt á spítala og þar hófst barátta hennar við sjúkdóminn. Hún sá mörg börn deyja en lífsvilji hennar var mikill og hún ákvað að berjast til þrautar. Þegar Sadakó var á spítalanum kom Chizuko, besta vinkona hennar, í heimsókn. Hún hafði með sér pappír til að brjóta trönur og hún minnti Sadakó á gamla japanska þjóðsögu. Japanir líta á trönuna sem heilagan fugl og sagan segir að trönur geti lifað í þúsund ár og sá sem getur brotið eitt þúsund pappírströnur fái eina ósk uppfyllta. Sadakó hóf nú að brjóta pappírströnur til að heitasta ósk hennar rættist, að verða heilbrigð á ný.

Bróðir hennar og vinir færðu henni pappír og hvöttu hana til dáða. Stofan hennar varð full af trönum sem hún hengdi upp í lengjur og hún kepptist við að reyna að ná því að brjóta 1000 trönur. Hún varð stöðugt veikari en áfram hélt hún og lifði í voninni um að henni mundi batna. Þegar Sadako var að brjóta trönurnar var henni oft hugsað um hörmungar stríðsins og hún fór að óska þess að trönurnar hennar gætu orðið til þess að aldrei yrði aftur stríð.

En Sadakó entist ekki aldur til að ljúka verkinu. Þegar hún hafði lokið við 644 trönur dó hún, þann 25. október 1955, tólf ára gömul. Vinir og skólafélagar Sadakó luku við þær 356 trönur sem upp á vantaði og trönurnar voru allar lagðar í gröfina með henni.

Á hverju ári, á degi friðarins þann 6. ágúst, setja skólabörn frá Hírósíma pappírströnur við minnismerki Sadakó. Trönurnar koma frá börnum í skólum í Japan og á seinni árum einnig frá börnum hvaðanæva úr heiminum.

Tranan er ekki aðeins tákn um kærleika og líf, heldur er hún orðin alþjóðlegt friðartákn.

Ávarp Gunnars Hersveins við kertafleytingu 9. ágúst 2007 í Reykjavík

Enn fellur sprengja til jarðar, hátt af himni: flugvélin hefur þegar sleppt sprengjunni og hún fellur og við stöndum undir henni. Hvaða afl ræður stefnu sprengjunnar? Hvernig getum við stöðvað hana?

Við fylgjumst með sigurvegurum. Skilaboðin eru sungin: The winner takes it all. Sjaldan er skrifað um hvað gæti gerst ef valdinu yrði ekki beitt – hæst heyrast rök og réttlæting fyrir nauðsyn þess að beita ofbeldi nákvæmlega á þessari stundu ár hvert á hverri öld – sama gamla tuggan. Jafnvel í okkar nafni. Hvernig getum við snúið við?

Valdamesta fólkið í heiminum bregst oftast á örlagastundu og margar stofnanir og fyrirtæki falla í sömu gryfju: Nefna má kunnugleg nöfn sem valda ógleði og nefna má ríkisstjórnir þeirra og helstu fjölmiðla. En jafnvel þótt einstaklingarnir beri fulla ábyrgð þá er eitthvað meira á seiði: Tíðarandi, hefðir, venjur siðir, aðferðir … ósýnileg umgjörð, ósýnilegt vald nánast eins og ósýnilegur andi. Í dag er það Bush, á morgun einhver annar. Bindum ekki vonir okkar við einstakar persónur í valdastólum.

Atómsprengjan féll á japönsku borgina Hiroshima og önnur á Nagasaki á þessum degi fyrir 62 árum. Atburðir af mannavöldum líkt og gerðust í Japan 1945 geta því miður gerst aftur því í raun ríkir sama hefð og þá og sömu viðbrögð eru iðkuð. Undirstraumurinn er ennþá hart gegn hörðu og illt er rekið út með illu. Ósiður sem hefur ekki enn liðið undir lok þrátt fyrir allt.

Sprengja fellur og eyðir lífi. Flugmaðurinn, verkfærið, er harla ánægður með skotið. En það er saman hvaða eða hvers konar sprengja, það er sama hvort það eru 200 þúsund sem deyja eða tveir, glíman stendur um aflið og við valdið sem býr yfir innbyggðri fyrirskipun um að sleppa sprengjunni lausri.

Það er einnig sama hvaða trúarbrögð eru nefnd í stríði, Islam eða kristni, þau eru oftast yfirvarp. Hlustum ekki á raddir sem benda á trúarbrögð eða hugmyndafræði og nota orðin frelsi og réttlæti til að hefja stríð, því hverjir græða á stríðum? Stríð eru oftast háð vegna ágreinings um auðlindir jarðar, vegna ofstækis og hagsmuna, til dæmis hagsmuna vopnaframleiðenda. En jafnvel þótt einhverjir vakni og mótmæli þúsundum saman á götum úti og hrópi „Ekki í okkar nafni” hlustar valdið ekki – þó getum við ekki annað er hrópað.

„Not in our name“ er heiti á mótmælum sem hófust í Bandaríkjunum og síðar Bretlandi, hér og víða um lönd gegn stríðsrekstri stjórnamálamanna, vopnaframleiðenda og annarra hagsmunahópa gegn Afganistan og Írak. Sprengjum verður eflaust varpað á fleiri lönd í stríðinu gegn hriðjuverkum: War against Terror. Stríð gegn hryðjuverkum er aðeins enn eitt dulaklæðið til að hylja vanmetakenndina.

Búast mætti við að fyrirferðamestu þjóðirnar og áköfustu leiðtogarnir ættu við ofmat að stríða en þegar grafið er í sögu mannshugans kemur annað í ljós. Metnaðurinn nærist á vanmetakennd. Veikleikinn leynist í styrkleikanum. Hroki er yfirhylming: þegar honum er svipt í burtu afhjúpast húkandi minnimáttarkenndin.

Á Íslandi var einnig safnast saman og hrópað: „Ekki í okkar nafni“ . Fólk sem vildi draga lærdóma af sögunni varaði við stríði í Írak frá fyrsta degi. Aldrei höfðu jafnmargir í jafnmörgum löndum mótmælt stríðsrekstri. Stuðningsmenn stríðsins hafa hins vegar sagt eftir á – eitthvað á þessa leið: „Ég vissi það ekki þá, mig grunaði ekki að svona myndi fara. Miðað við það sem við vissum þá, virtist þetta vera það rétt.“ Fleyg eru orðin: „Það verður að játast að við höfðum ekki réttar upplýsingar um gereyðingarvopnin í Írak. Ég tel ekki ólíklegt að afstaða okkar hefði orðið önnur ef við hefðum vitað hið rétta.“ Samt vissum við það rétta, við sem drógum lærdóma af sögunni.

Kjarnorkusprengjan var sögð vísindaafrek, tækniafrek, hernaðarafrek og pólitískt afrek og þeir sem sendu þær af stað sögðust síðar ekki hafa gert sér grein fyrir hvaða afleiðingar þær gætu haft. Hversu oft og hversu lengi getum við hlustað á þessar afsakanir, þetta vanmat?

Stríð er vanabindandi aðferð líkt og heróín er vanabindandi efni. Menn, ríki, þjóðir hervæðast, kveða upp heróp og senda herskip og herþotur af stað til að sleppa sprengjum …

Hertæknin og allt sem henni fyglir er háþróuð tæknivædd birtingarmynd rótgróins valdakerfis. En gallinn er að hertæknin hefur aðeins eitt ráð: vopnuð vörn og vopnuð sókn, ógn og innrás.

En hvað viljum við í okkar nafni?

Iðka aðra aðferð – því til er önnur tækni sem sjaldan fær fé til þróunarverkefna því hún er neðst í virðingarröðinni. Það er friðartækni. Samt er knýjandi þörf á því að þróa þessa tækni og að ungt fólk nemi friðarlist.
Konur eru helstu fórnarlömbin í stríðum – en þegar svokallað „friðarferli“ hefst í löndum þeirra er þeim ýtt til hliðar og þær fá ekki að taka þátt í ákvörðunum um uppbyggingu. Þær vilja nota reynsluna úr stríðunum til að vinna bug á afleiðingum ófriðarins – en ekki til að hefna sín eins og innbyggt er í hertæknina. Ef konum yrði hleypt að myndu þær í samráði við karla geta rofið vítahring stríðsins. Friður er mennska sem flestallir óbreyttir borgarar vilja rækta með sér.
Ég óska þess að í okkar nafni leysi friðartæknin hertæknina af hólmi og verði svo þróuð að umfangsmikil friðaráætlun geti hafist á örskotsstundu. Hvarvetna um heiminn verða þá óvopnaðar friðarbækistöðvar og umhverfis jörðina myndu sveima athugul augu friðartungla – og engu verður til sparað.

Svo háþróuð verður friðvæðing heimsins í okkar nafni að þegar friðarkallið kemur bregðast leiðtogar framtíðarinnar umhugsunarlaust við og sameinast í friðarbandalagi gegn ofríkinu. Svo öflugt verður þetta friðarkerfi að allar efasemdaraddir kafna. Friðartæknin verður efst í virðingarröðinni.

Friðarlist, friðartækni, friðarbandalag, friðarfræði, friðaróp … Friður verður vanabindandi aðferð. Menn, ríki og þjóðir friðvæðast.

Það verður í okkar nafni. Friður í okkar nafni.